روزنامه خراسان: صنعت پرورش دام و طيور که بنا به گفته وزير جهاد کشاورزي (در مرداد ۱۳۸۷) سرمايه گذاري در آن کم اهميت تر از سرمايه گذاري در صنعت نفت نيست، به دليل وابستگي به واردات همواره چالش هايي را شاهد بوده و نوسانات شديد قيمت مرغ و تخم مرغ در سال ۱۳۹۰ که به دليل اختلال در واردات برخي اقلام علوفه اي و نهاده هاي دان طيور رخ داد تنها يکي از مشکلاتي است که اين صنعت به دليل وابسته بودن به واردات با آن مواجه شده است.
در برنامه چهارم و پنجم توسعه سياسي، اقتصادي و فرهنگي دولت با پيشنهاد پروژه هايي نظير «طرح جامع علوفه کشور» و «طرح محوري توسعه دانه هاي روغني» براي قطع وابستگي اين صنعت به واردات تلاش کرد اما اين پروژه ها به دلايل فني و ارزي در نيمه راه ناتمام ماند اما کارشناسان بر اين باورند که امکانات داخلي کشور و زيرساخت هاي کشاورزي به گونه اي است که با مديريت منابع علوفه اي مي توان نياز ۶۰ ميليون تني صنعت دامپروري به علوفه و نهاده هاي دان را به خوبي برآورده کرد و اين صنعت را براي هميشه از واردات بي نياز کرد.
باگاس علوفه فراموش شده
حدود ۷۵ هزار هکتار از اراضي جلگه (استان) خوزستان همه ساله زير کشت نيشکر رفته و معادل ۳۹۰ هزار هکتار سطح سبز توليد مي کند از اين ميزان معادل يک ميليون و ۲۰۰هزار تن باگاس (تفاله نيشکر) پس از تصفيه و استخراج شکر از نيشکر به دست مي آيد که ۴۰۰ هزار تن آن براي توليد MDF ، کاغذ، مقوا و نئوپان راهي کارخانجات توليد اين محصولات مي شود و ۸۰۰ هزار تن باقيمانده باگاس مي تواند در چرخه توليد خوراک دام قرار گرفته و پس از غني سازي تبديل به علوفه دام شود اما به گزارش تابناک به گفته کارشناسان محيط زيست هم اکنون سالانه بيش از يک ميليون تن باگاس در بيابان هاي استان خوزستان بر اثر تخمير مي سوزد و از بين مي رود.
نماينده اهواز و عضو هيئت رئيسه کميسيون صنايع و معادن مجلس شوراي اسلامي ضمن اظهار نگراني از وضعيت نابودي باگاس در خوزستان به خراسان مي گويد: سالانه ۳۰ ميليارد ريال براي سوزاندن باگاس در استان هزينه مي شود.
يک کارشناس تغذيه دام نيز بر اين باور است: در صورتي که سرمايه گذاري بر روي غني سازي باگاس انجام شود علوفه (خوراک دام) توليد شده مي تواند حداقل ۵ استان جنوبي و مرکزي کشور را پوشش دهد.
وي ادامه داد: البته در سال هاي دهه ۷۰ عمليات توليد خوراک دام از باگاس آغاز شد اما به دليل به صرفه نبودن حمل و انتقال خوراک دام (باگاس غني شده ) عمليات توليد متوقف شد و اکنون که با گران شدن نهاده هاي علوفه اي مواجه هستيم توليد خوراک دام از باگاس کاملاً توجيه اقتصادي دارد و تا زماني که کارخانجات توليد کاغذ و... در استان راه اندازي نشده است، باگاس مي تواند بهترين خوراک دام را توليد کند.
کشت هاي پاييزه
«کشت محصولات پاييزه نظير چغندر قند علوفه اي و شبدر برسيم و ديگر محصولات پاييزه را براي تامين علوفه در دستور کار داريم.»
توکلي سرپرست معاونت توليدات گياهي وزارت جهاد کشاورزي با بيان اين مطلب به خراسان مي گويد: در تامين علوفه خشبي مشکلي نداريم معناي اين جمله اين است که واردات علوفه خشبي اصولا قابل طرح نيست اما تلاش براي توسعه کشت هاي پاييزه به معناي اين است که بايد از پتانسيل موجود نظير بارش هاي پاييزه و اراضي کشاورزي که در تناوب دو کشت قرار دارند، استفاده کنيم و به توليد محصول اصلي نظير چغندر در مرحله اول دست يابيم و در اولويت دوم به علوفه دست يابيم و با سيلو و... بخشي از علوفه مورد نياز هر منطقه را تامين کنيم.
اين کارشناس مسئول ادامه مي دهد: تمامي شرايط توسعه کشت هاي پاييزه نظير بذور مناسب با بارش هاي پاييزه فراهم است و مراکز تحقيقاتي موفقيت هايي در توليد اين بذور داشته اند و در برخي مناطق کشور که چغندر قند پاييزه کشت مي شود براي دريافت چغندر از سوي کارخانجات قند برنامه ريزي شده است و در برنامه الگوي کشت استان ها هم کشت هاي پاييزه را گنجانده ايم.
ذرت فداي گندم
يکي از طرح هاي مهم توليد علوفه در کشور حمايت از توسعه کشت ذرت علوفه اي در قالب «طرح جامع علوفه کشور» بود. براساس اين طرح بايد در سال پاياني برنامه چهارم توسعه ميزان توليد ذرت علوفه اي به ۵۴۰۰ تن مي رسيد و در پايان برنامه پنجم به ۸۸۰۰ تن علوفه دست يابيم اما اين ارقام هيچ گاه محقق نشد زيرا بخش مهمي از اراضي ذرت کاري به کشت گندم اختصاص يافت و اگر چه در توليد گندم به مرز خودکفايي نزديک شديم(و البته پس از آن بار ديگر دومين واردکننده گندم جهان نام گرفتيم) اما در تامين علوفه همچنان ناکام مانده ايم. کارشناس مسئول توليدات گياهي وزارت جهاد کشاورزي در اين باره مي گويد: عملکرد وزارت جهاد کشاورزي موجب شد که مقام عالي وزارت ۳ بار به مجلس احضار شود و در تمامي سه بار مبحث علوفه و تامين آن مورد سوال بود و اخيراً هم رئيس کميسيون کشاورزي از عدم توفيق وزارت جهاد کشاورزي در تامين نهاده هاي دام و محقق نشدن برنامه هاي وزير به شدت گلايه کرده است و در ارديبهشت سال جاري که وزير براي پاسخ به نمايندگان به کميسيون کشاورزي فراخوانده شد، نتوانست نمايندگان را قانع کند. به هر حال بحث علوفه و تامين آن يک ماموريت ملي به شمار مي رود که ارتباط مستقيمي با اقتصاد ملي دارد . اين کارشناس افزود: نياز صنعت دامپروري به دانه ذرت حدود 4.5 ميليون تن است که هم اکنون حدود ۲ ميليون تن آن در کشور توليد و مابقي آن از خارج تامين مي شود و در صورتي که «طرح جامع» ادامه پيدا مي کرد تا پايان برنامه پنجم توسعه واردات ذرت دانه اي قطع مي شد و صنعت پرورش دام براي هميشه از وابستگي به خارج رهايي مي يافت.
وي ادامه داد: در برنامه پنجم نيز قرار بود که نياز3.5 ميليون تن صنعت به جو با اجراي طرح جامع علوفه تامين شود اما بروز خشکسالي در داخل و نوسانات ارز (براي تامين کود و...) موجب شد که کمتر از ۵۰ درصد جو مورد نياز از داخل تامين و واردات ۲ ميليون تني جو براي تکميل نياز داخلي به اين علوفه همچنان وابستگي صنعت به واردات را تجربه کند.
توقف طرح محوري دانه هاي روغني
يکي از دلايل تاثيرگذار بر نوسانات شديد قيمت پروتئين خام دامي(مرغ، تخم مرغ و گوشت قرمز) اختلال در واردات کنجاله سويا بود. اين قلم مهم توليد خوراک دام و طيور از دانه روغني سويا (حدود ۳۰درصد ) است که در کارخانجات روغن کشي توليد مي شود و در ترکيب جيره طيور قرار مي گيرد.
اسکندري وزير سابق جهاد کشاورزي در مرداد ۸۸ در مجلس شوراي اسلامي اعلام کرد که تا پايان دولت دهم ۷۰ درصد از روغن مصرفي خوراکي کشور از دانه هاي روغني توليد داخل به دست خواهد آمد و در توليد کنجاله دانه هاي روغني (سويا، کلزا و آفتابگردان) خودکفا خواهيم شد.
او در برنامه طرح محوري دانه هاي روغني قصد داشت که همانند طرح محوري گندم حدود ۳۰۰ هزار هکتار از اراضي نيمه شمالي کشور را زير کشت دانه هاي روغني ببرد و...
سيدمحمد واعظي کارشناس مسئول اداره کل دانه هاي روغني وزارت جهاد کشاورزي در اين باره به خراسان مي گويد: سالانه حدود يک ميليون تن کنجاله سويا نياز داريم و در برنامه طرح محوري کشت دانه هاي روغني مي توانستيم به خودکفايي در توليد کنجاله دست يابيم اما متاسفانه اين طرح تنها دو سال پس از اجرا به دلايلي که مشخص نيست متوقف شد و ادامه توليد در صنعت طيور کشور به واردات اين نهاده گره خورد.
وي ادامه داد: بايد در توليد کنجاله(سويا، گلرنگ و آفتابگردان) نوعي عقب نشيني کنيم و هزينه هايي که براي واردات پرداخت مي کنيم براي توسعه کشت دانه هاي روغني اختصاص دهيم تا در کوتاه مدت ضمن بي نياز شدن از روغن خام و روغن مصرفي کشور به کنجاله آن نيز دست يابيم تا ضمن اشتغال زايي در کشور و فعال شدن کارخانجات توليد روغن به خودکفايي دست پيدا کنيم و از واردات کنجاله بي نياز شويم.
توليد علوفه هيدروپونيک
يکي از روش هاي توليد علوفه که به سرعت در حال گسترش است توليد علوفه هيدروپونيک در کانتينر (پکيج کانتينري) و گلخانه است. توليد علوفه هيدروپونيک براي خوراک دام به دليل آن که در تمام طول سال و به طور متوالي قابل اجراست، اهميت دارد. در اين روش بذور به ميزان انبوه بر روي سيني هاي پلاستيکي کم عمق که داراي يک ورق کاغذ نم گير مي باشند، پهن مي شوند.
بذرها در چند روز اول با آب مه پاشي مي شوند بعد از جوانه زدن بذرها، سيني ها هر چند روز يک بار با يک محلول غذايي مه پاشي شده تا گياهچه ها به سرعت رشد کنند.
هنگامي که ارتفاع علوفه به ۲۰ سانتي متر رسيد و يک پوشش متراکم گياهي ايجاد کرد به دام خورانده مي شود. تغذيه با علوفه سبز هيدروپونيک به دليل آن که ۹۵درصد قابليت هضم دارد نسبت به مصرف مستقيم دانه (جو و...) به عنوان خوراک دام که در بهترين حالت ۳۰درصد داراي قابليت هضم مي باشد، ارجحيت دارد.
هاشميان مجري سامانه توليد علوفه به روش هيدروپونيک و ارگانيک در اين باره به خراسان مي گويد: در سال هاي اخير بيش از ۳۰ درصد از علوفه سبز در کشورهاي اروپايي از اين روش توليد مي شود و استفاده از اين نوع علوفه در اروپا و آمريکاي شمالي به سرعت در حال توسعه است. اين پژوهشگر عدم توجيه اقتصادي توليد علوفه هيدروپونيک را رد کرده و مي گويد: البته براي راه اندازي و اجراي کانتينر توليد علوفه هيدروپونيک سرمايه گذاري لازم است که با توجه به عملکرد بالاي اين پکيج بازگشت سرمايه در مدت زمان کمتر از ۵ سال محقق مي شود.
هاشميان کافي نبودن ماده خشک در علوفه هيدروپونيک را کاملاً مردود دانسته و مي گويد: يک کيلو جو حدود ۹۰ درصد ماده خشک دارد که دام پس از مصرف يک جو معادل ۹۰۰ گرم ماده خشک (DM )دريافت مي کند و اين در حالي است که در روش سيستماتيک هيدروپونيک از يک کيلو جو به ميزان ۷ کيلوگرم علوفه با ۲۰ درصد ماده خشک توليد مي شود و دام فقط با مصرف 4.5 کيلو از علوفه توليدي به ۹۰۰ گرم ماده خشک دست مي يابد و نياز دام به DM کاملا تامين مي شود و با يک حساب ساده، با مصرف علوفه هيدروپونيک ۵۰ درصد از هزينه علوفه صرفه جويي مي شود.
به نظر مي رسد که احياي طرح هاي جامع علوفه و طرح محوري توسعه دانه هاي روغني مي تواند صنعت دامپروري کشور را از وابستگي به واردات نهاده هاي علوفه اي بي نياز کند و براي هميشه صنعت پرورش دام و طيور را در توليد علوفه به خودکفايي برساند.
2004- 2024 IranPressNews.com -