در حاليكه تازه ترين آمارها از تلف شدن حداقل 70 درصد جمعيت 70 راسي گوزن‌هاي زرد ايراني پارك ملي كرخه خبر مي‌دهند، مسئولان محيط زيست مي‌گويند كه حملات لشكر مگس‌هاي مياز به گوزن‌ها متوقف شده است و شرايط زيستي اين جانور زيبا و ارزشمند در جنوب كشور از حالت بحراني خارج شده و تحت كنترل قرار گرفته است.
فاجعه مرگ تدريجي گوزن‌ها در خوزستان طي روزهاي گذشته پاي رئيس سازمان محيط زيست را به پارك ملي كرخه باز كرد و بر اساس گزارش‌ها حتي سازمان محيط زيست جهاني نيز درباره خطرات مرگباري كه لشكر مگس مياز براي حيات وحش در بخش‌هايي از آسيا هشدار داده بود. با اين حال بر اساس اعلام روابط عمومي محيط زيست خوزستان از ابتداي حمله لشكر ويرانگر مگس‌هاي مياز به محدود پارك ملي كرخه تاکنون حداقل 45 گوزن زرد ايراني تلف شده اند و بر اساس گمانه زني‌ها همچنان حدود 25 راس از اين جانور زيباي ايراني در اين پارك حضور دارند و5 راس از گوزن‌ها نيز كه شرايط چندان مساعدي نداشته اند جهت انجام اقدامات درماني زنده گيري شده اند. به عبارت بهتر مگس مياز تاكنون 70 درصد از جمعيت اين گونه ارزشمند گوزن ايراني را از پاي درآورده است و ديگر گوزن‌هاي اين سايت زيست محيطي نيز در يك قدمي قتل عام قرار دارند.
لشكرمگس‌هاي قاتل چگونه عمل مي‌كنند؟
مگس مياز كه عامل شيوع بيماري به نام”مياز" در جانوران است در زيستگاه کرخه، بخش سر و گردن گوزن زرد ايراني را مورد هدف قرار داده است. مياز نوعي مگس است که به صورت گروهي زيست مي‌كنند. اين مگس بر روي بافت‌هاي نرم وخيس مانند اطراف چشم و بيني بدن حيوانات وحشي لانه كرده وبه صورت گروهي تخم گذاري مي‌كنند. اين تخم‌ها در عرض 12 ساعت تبديل به چند ميليون کرم مي‌شوند كه از بافت بدن جانور تغذيه مي‌كنند. به گونه اي كه در يك دوره كوتاه 2 تا سه روزه سرو بدن حيوان را از بين برده و باعث مرگ عجيب حيوان مي‌شوند. اين کرم‌ها پس از تغذيه دو تا سه روزه مجدد و به سرعت تبديل به شفيره شده و شفيره‌ها به سرعت تبديل به مگس مياز بالغ شده و اين چرخه به صورت ميليوني ادامه پيدا مي‌كند به گونه اي كه در عرض چند روز در هر محدوده جغرافيايي كه بتوانند خود را تغذيه كنند به صورت ميلياردي تکثير مي‌شوند.اين مگس 104 گونه است که فقط 20 گونه آن قادر به از بين بردن حيوانات است. لاشه‌هاي حيوانات تلف شده در صورت معدوم نشدن بهترين فرصت براي تداوم چرخه توليد جمعيت ميلياردي مگس‌ها است و امکان تشديد جمعيت اين لشكر مرگبار براي آنان فراهم مي‌شود.
تكذيب مرگ تمامي گوزن‌هاي كرخه
روند مرگ و مير گوزن زرد آنچنان وسعت پيدا كرد كه برخي فعالان محيط زيست در روزهاي گذشته از مرگ تمامي گوزن‌هاي موجود در منطقه و صرفا زنده ماندن تنها 3 راس گوزني که زنده گيري شده اند خبر داده بودند. اما هم رئيس سازمان محيط زيست و هم مسئولان محلي خوزستان مرگ كامل گوزن‌هاي سايت کرخه را رد كرده و گفته اند كه بيش از 25 راس گوزن زرد ايراني در منطقه حضور دارند.حتي در جريان بازديد روز دوشنبه خبرنگاران از سايت پارک ملي کرخه بازيدکنندگان حضور گوزن‌هاي باقيمانده در سايت بر سر آبشخورها را در حالي که نشانه‌هاي خاصي از زخم يا بيماري بر روي بدنشان نداشتند را مشاهده کردند.
بحران در كرخه را پشت سر گذاشتيم
در اين رابطه رئيس سازمان حفاظت محيط زيست در حاشيه بازديد از پارک ملي کرخه گفت كه از نظر اين سازمان تراز کار در سايت کرخه بحراني بود اما اين بحران کنترل شد و هم‌اکنون در سطح مليدر خصوص شرايط زيست گوزن ايراني بحران نداريم. محمدجواد محمدي‌زاده، معاون رئيس‌جمهوري اظهارکرد: هم پارک ملي و هم گوزن زرد ايراني کرخه از اهميت بالايي برخوردار است. در دوره‌اي از تاريخ کشور تصور بر اين بود که اين گونه منقرض شده است و لذا حفاظت از اين گونه هم از لحاظ زيبايي، سرمايه اجتماعي و طبيعي در اولويت قرار دارد. به گفته محمدي‌زاده طرح حفاظت از گوزن زرد ايراني در اين سايت موفق بوده است. در مقابل عارضه‌اي که يک ماه اخير رخ داد نيز با تلاش‌هايي که انجام شد، کمترين خسارت و تلفات را داشتيم.رئيس سازمان حفاظت محيط زيست تصريح‌کرد: اين عارضه در نقاط ديگر دنيا نيز رخ داده بود که تلفات بسياري درپي داشت و نه تنها گوزن بلکه سرمايه‌هاي دامي منطقه را نيز تهديد کرده بود. در اقدامي که اين مدت انجام شد، توانستيم اين بيماري را در 200 هکتار محدود کنيم؛ در حالي که اين بيماري مي‌توانست همه استان و کشور را گرفتار کند. اگر به سرعت عمل نشده بود و اين رصد و پايش به خوبي انجام نمي‌شد، اين بيماري يک امر جدي بود که هم گوزن و هم سرمايه‌هاي دامي ديگر و احتمالاً انسان را در بر مي‌گرفت.وي ادامه‌داد: با وجود انبوه جنگل در بخش قديم پارک ملي کرخه، پيدا کردن گوزن کار دشواري بود که امر پايش و رصد کردن علمي قابل قبول بوده است. فرايند زنده‌گيري و انجام کار مداوا روي تعدادي از گوزن‌ها به خوبي جواب داده است.
دوره بيماري حداکثر سه هفته است
محمدي‌زاده گفت: به دليل ايزوله شدن بيماري در پارک ملي، موضوع در مقياس استاني تلقي شده و نخواستيم ستاد بحران کشوري ايجاد شود. با توجه به اين‌که دوره بيماري حداکثر سه هفته است و بيماري تحت کنترل قرار گرفت، لذا موضوع در مقياس استاني باقي‌ماند؛ اگرچه سازمان محيط زيست آمادگي لازم را داشت که ستاد بحران کشوري تشکيل دهد.وي عنوان کرد: به دليل اين‌که بيماري فعلاً کنترل شده است، مراقبت‌ها را بايد به‌طور جدي ادامه داد و به دليل اين‌که نمي‌توان از اين بيماري پيشگيري کرد، بايد پايش را در اولويت قرار داد و هر نوع گزارشي که شکي در آن وجود داشته باشد، بايد با جديت دنبال شود.
گوزن‌هاي پارك ملي دز سالمند
پيش از اين هم معاون اداره کل محيط زيست طبيعي استان خوزستان گفته بود كه با توجه به تعدد سايت‌هاي نگهداري گوزن زرد ايراني، امکان انقراض اين گونه جانوري به علت هجوم مگس مياز وجود ندارد.عادل مولا در گفت وگو با مهر در خصوص شايعاتي مبني‌بر انقراض گونه جانوري گوزن زرد ايراني در اثر شيوع و تکثير مگس مياز اظهار کرد: گونه جانوري گوزن زرد ايراني در دو سايت حفاظت شده کرخه و دز در استان خوزستان نگهداري مي‌شود و به غير از گوزن‌هاي سالمي که در منطقه حفاظت شده کرخه هنوز به جا مانده‌اند، در سايت حفاظت شده دز نيز از اينگونه جانوري نگهداري مي‌شود به همين دليل امکان انقراض گوزن زرد ايراني وجود به علت هجوم مگس مياز به سايت گرخه وجود ندارد. علاوه‌بر نگهداري گوزن زرد ايراني در خوزستان، در ساير استان‌ها نيز از اين گونه جانوري نگه داري مي‌شود و اين امر خطر انقراض اين حيوانات بر اثر بيماري‌هاي مسري را کاهش مي‌دهد. اين مقام محيط زيست خوزستان تاکيد كرد که تکثير مگس‌هاي مياز درحالت خاموشي کامل قرار گرفته اما عليرغم خاموشي کامل بازهم امکان فعاليت دوباره اين حشره بعيد نيست.وي با بيان اينکه سازمان جهاني حفاظت از محيط زيست قبلا در مورد شيوع اين مگس در کشورهاي آسيايي هشدار داده بود، اظهار کرد: آبگيري سد کرخه به تنهايي عامل شيوع اين نوع مگس نيست و همه عوامل طبيعي دست به دست هم دادند تا اين مگس از زيستگاه خود جدا شود و شروع به تکثير در مکان‌هاي ديگر کند.