عرش نیوز: عقبه فکری و عملی عناصر جریان اصلاحات اسنادی را در دل خود دارد که می تواند ماهیت کنونی این طیف را به جامعه یادآور شود.
مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری یکی دیگر از مراکزی است که مسبب چرخش فکری مشارکتی‌ها گردید.
این مرکز در آغاز برای ساماندهی توسعه‌ سیاسی در سال 1368 در دوران ریاست جمهوری آقای‌هاشمی‌رفسنجانی شروع به کار کرد و به صورت هیئت امنایی اداره می‌شد.
موسوی‌خوئینی‌ها که هم نماینده‌‌ امام نزد دانشجویان پیرو خط امام و هم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بود، در آغاز، ریاست این مرکز را به عهده داشت.
شاخص‌ترین بخش این مرکز معاونت سیاسی آن بود که افرادی مثل: حجاریان، علوی تبار، عبدی و مجید محمدی در آن فعالیت داشته و پروژه‌هایی برای توسعه سیاسی دنبال می‌کردند.(1)
برخی از این افراد از جمله عباس عبدی، از گذشته با موسوی‌خوئینی‌ها همکاری می‌کرده‌اند؛ زیرا عبدی هنگام دادستانی موسوی‌خوئینی‌ها، واحد مطالعات و تحقیقات دادستانی را راه‌اندازی و اداره کرده بود.
حجاریان در مرکز مطالعات استراتژیک، برنامه‌ریزی کلانی برای مطالعه توسعه‌ سیاسی در ایران پایه‌ریزی کرده بود که برخی تحقیقات و نتایج مطالعاتشان در هفته‌نامه عصر ما و روزنامه سلام منتشر می‌شد.
حجاریان، تئوریسین حزب مشارکت، درباره‌ برنامه‌های مرکز مطالعات ریاست جمهوری در آن زمان متذکر می‌شود که: "از سال 1368 که مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری راه افتاد، من در معاونت سیاسی این مرکز همین پروژه کاری را دنبال می‌کردم.
معاونت سیاسی مرکز تحقیقات استراتژیک یک پروژه بیشتر نداشت و آن هم پروژه توسعه سیاسی بود. البته این پروژه چندین زیرپروژه داشت، نظیر فرهنگ سیاسی و رفتار سیاسی اقشار مختلف ایران، پروژه تحلیل چرایی انقلاب اسلامی با هدف تئوریزه کردن انقلاب، پروژه ماهیت دولت در ایران، پروژه نوسازی ایران...". (2)
نتیجه‌ای که آنها طی تحقیقات مختلف گرفته بودند، این بود که توسعه سیاسی در ایران در مرحله اول نیازمند ایجاد برخی تغییرات در ساختار سیاسی کشور است و در مرحله بعد باید فرهنگ سیاسی ایران متناسب با فرهنگ یک جامعه‌ غربی تغییر کند.(3)
نقش حجاریان در مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری این‌گونه از زبان وی بیان می‌شود: "ما بخش سیاسی‌اش را کاملاً انجام داده بودیم. پروژه توسعه سیاسی ما حداقل متودش کاملاً مشخص بود که چه می‌خواهیم. پروژه ما در چهار سال اول ریاست جمهوری آقای‌هاشمی در مرکز تحقیقات استراتژیک معلوم شده بود، بعد در دوره آقای روحانی پروژه ما با رفتن آقای موسوی‌خوئینی‌ها متوقف شد. در راه نوسازی بومی معلوم بود که چه می‌خواهیم. همه چیز تعریف شده بود؛ فساد اداری یعنی چه؟ مشارکت یعنی چه؟ رقابت یعنی چه؟ جامعه مدنی یعنی چه؟ چرا ضعیف است و... حتی برای مسائل راه حل داشتیم. در پروژه، توسعه‌ی سیاسی Policy Paper داشتیم".
(4)همچنین مصطفی تاج‌زاده، عضو شاخص دو حزب اصلاح‌طلب (مشارکت و سازمان مجاهدین)، بخش توسعه سیاسی مرکز مطالعات را این‌گونه توصیف می‌کند: "در مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری آقای موسوی‌خوئینی‌ها مسئولش بود... آقای حجاریان در معاونت توسعه سیاسی بود که افرادی چون بهزاد نبوی، سازگارا، امین‌زاده، آرمین، آغاجری، خودم و دیگران با آن همکاری می‌کردیم".(5)
* سروش 6 ماه برای دانشجویان اعزامی به غرب جلسه گذاشته بود حلقه‌ دیگر شکل گیری حزب مشارکت را باید آن 2500 دانشجویی دانست که در دوران‌ هاشمی‌رفسنجانی برای تحصیل در دوره‌ دکترا به کشورهای انگلستان، کانادا، استرالیا و فرانسه اعزام شده بودند.
برخی از این دانشجویان در پاره‌ای از انجمن‌های اسلامی به صورت کانون فکری ـ سیاسی فعال بودند. حمیدرضا جلایی‌پور که در آن جمع حضور داشته، به‌عنوان دانشجوی دکترا در دانشگاه لندن و دبیر انجمن‌های اسلامی انگلستان با همکاری دیگر اعضای انجمن، "سروش" را به انگلستان دعوت می‌کنند.
عبدالکریم سروش به مدت شش ماه برای دانشجویان بورسیه‌ای جلسات مختلف بحث و گفتگو داشت. از این دانشجویان می‌توان به محسن میردامادی و محمدرضا خاتمی که نقش کلیدی در حزب مشارکت دارند و در رأس فهرست نمایندگان منتخب تهران در مجلس ششم قرارگرفتند، اشاره نمود". (6)
* دانشکده‌ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران پیشینه‌ پیوند تجدیدنظرطلبان حزب مشارکت علاوه بر محافل و حلقه‌های ذکر شده، در دانشکده‌ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران هم برقرار شده بود و آنها جلسات منظم همفکری و همسویی برگزار می‌کردند.
حجاریان متذکر می‌شود که: "با حضور رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی، آقای دکتر حبیبی و دکتر بشیریه، سیدجواد طباطبایی و نقی‌زاده در این دانشکده یک گروه فکری تشکیل داده و تا زمان کاندیداتوری خاتمی در جهت برنده شدن وی به ارائه‌ برنامه و کمک فکری می‌پرداخته است". (7)
تاج‌زاده نیز در این‌باره می‌گوید که: "من خودم از سال 1367 که به دانشکده‌ حقوق و علوم سیاسی تهران رفتم. بعد از من سعید حجاریان، اصغرزاده، امین‌زاده و... دیگران آمدند که بیشتر دنبال سؤال‌های جدی خود بودیم". (8)
پی نوشت:1. روزنامه‌ وقایع الاتفاقیه، مصاحبه با سعید حجاریان 1384.4.27
2. همان
3. خبرگزاری کار ایران، مصاحبه با سعید حجاریان، 1383.11.28
4. حسین سلیمی، پیشین، ص 61
5. همان، ص 101
6. حمیدرضا جلایی‌پور، جامعه‌شناسی جنبش‌های اجتماعی،‌ تهران، طرح نو، 1381، ص 130
7. خبرگزاری دانشجویان ایران، ‌مصاحبه با سعید حجاریان، 1384.4.21
8. حسین سلیمی، پیشین، ص 101منبع: کتاب آسیب‌شناسی حزب مشارکت ایران اسلامی(انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی)
رویداد،