به گزارش جهان نیوز، محمدحسین یادگاری رئیس جهاد دانشگاهی چندی پیش ضمن بازدید از بخش‌های مختلف و گروه‌های خبری خبرگزاری تسنیم، ضمن گفت‌وگو با مدیران این خبرگزاری، در نشستی با حضور خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سؤالات آنان درباره فعالیت‌های شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها و تنظیم سند آن، برنامه‌های شورا برای تبیین مقوله سبک زندگی، اصلاح منابع علوم انسانی و ... پاسخ گفت. بخش دوم گفت‌وگوی یادگاری با تسنیم منتشر می‌شود:

جمهوری اسلامی ایران طی چند سال گذشته با اعتماد به نفس و روحیه خودباوری دانشمندان خود توفیقات گسترده‌ای در عرصه علم و فناوری به دست آورده است؛ با توجه به موج بیداری اسلامی، بسیاری از ملت‌ها چشم امیدشان به جمهوری اسلامی و مقابله او در برابر تحریم‌هاست. آیا جهاد دانشگاهی برنامه‌ای برای رفع مشکلات علمی و فرهنگی این کشورها و انتقال دستاوردهای جمهوری اسلامی در عرصه علم و تکنولوژی به این کشورها دارد؟

ما در این زمینه هم فکر کرده‌ایم، منتها ابتدای کار هستیم. زمانی که بیداری اسلامی در کشورهای منطقه اتفاق افتاد ما به این فکر افتادیم که بهتر است تجربه‌های خود را به دانشگاه‌های مختلف جهان اسلام و همچنین کشورهای بیداری اسلامی منتقل کنیم. یکی دو حرکت در این زمینه انجام دادیم و در دستور کارمان هم برای آینده نزدیک هست.

حضور دانشجویان بیداری اسلامی در کشورمان معمولا از طریق دفتر مقام معظم رهبری هماهنگ می‌شد، اما خودمان هم دانشجویان بحرینی را دعوت کردیم تا به اینجا آمده و از دستاوردهای دانشگاهی ما بازدید کردند و با دستاوردهای نظام آشنا شدند. هدف ما این بود که به بچه مسلمان‌ها بگوییم که بچه‌های شما توانایی کارهای عظیم‌تر از اینها را دارند، مراکز سلول‌های بنیادی را دیدند، توانایی‌های مختلف علمی ما را دیدند و ما به آنها نشان دادیم که می‌توان انقلابی و ولایتی بود و به چنین پیشرفت‌های علمی نیز دست یافت.

این‌ها در دستور کار ما هست، منتها باید برنامه‌ریزی شود. ما الان هم برای این که تولیدات داخلی و توانایی‌های علمی خود را به کشورهای همسایه منتقل کنیم، از هیئت امنای جهاد دانشگاهی اجازه گرفتیم که این تولیدات خودمان را منتقل کرده و سرویس‌دهی خدمات تخصصی داشته باشیم. در منطقه عراق، آذربایجان، مالزی و پاکستان توانایی‌های علمی خود را بروز داده‌ایم. برای مثال نمایشگاهی در لاهور پاکستان تأسیس کردیم و در آن توانایی‌های علمی خودمان را ارائه دادیم و در آن همه بازدیدکنندگان از توانایی‌های نظام جمهوری اسلامی شگفت‌زده شده بودند.

اخیرا در آذربایجان یک کلینیک پزشکی راه انداخته‌ایم که در آنجا می‌خواهیم از توانایی‌های تخصصی خودمان استفاده کنیم، خدمات تخصصی درمان ناباروری، خدمات تخصصی پزشکی مثل لیزر، درمان سرطان‌ها و... بخشی از خدمات این بیمارستان است. بر آنیم که افراد مستعد و جوانان دانشگاهی کشورهای حوزه بیداری اسلامی را شناسایی کرده و به داخل کشور بیاوریم.

در مورد آخرین جزئیات سند دانشگاه اسلامی در شورای عالی انقلاب فرهنگی بفرمایید.

در دهه ۷۰ سندی برای اسلامی شدن دانشگاه‌ها موجود بود که شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها نیاز دید که این سند را یکبار بازخوانی کرده و مهندسی جدیدی با شرایط روز به وجود بیاورد. اسلامی شدن دانشگاه‌ها هم با توجه به اسناد بالادستی مانند سند تحول آموزش و پرورش و نقشه جامع علمی کشور تدوین شده و انشاءالله در آینده خروجی آن به زودی در شورای عالی انقلاب فرهنگی در ۴ نظام آموزشی، پژوهشی، فرهنگی-تربیتی و مدیریتی مصوب شده است. این سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها تدوین، بازخوانی و مهندسی جدیدی شده است. اکنون سند اسلامی‌سازی به تصویب رسیده و حدوداً یک ماه پیش به شورای عالی انقلاب فرهنگی تحویل داده شده و در صورت تأیید برای دانشگاه‌ها ابلاغ خواهد شد.

در تدوین سند دانشگاه اسلامی ۴ نظام آموزشی، پژوهشی، فرهنگی-تربیتی و مدیریتی منظور شده و هر یک از این نظام‌ها برای بازخوانی به یکی از نهادها واگذار شده بود. تا آنجا که می‌دانیم بخش پژوهشی سند دانشگاه اسلامی در دست جهاد دانشگاهی بوده است؟ شما در تدوین آن چه اولویت‌هایی را منظور کردید؟

در دست جهاد دانشگاهی نبوده، بلکه جهاد دانشگاهی را مأمور کرده بودند که تمام دستگاه‌های اجرایی را که معاونت پژوهشی دارند دعوت کنند تا بخش پژوهشی این سند را با توجه به اسناد بالادستی تدوین و بازخوانی بکنند. هر یک از دانشگاه‌های مطرح و مراکز آموزشی و پژوهشی یک طرح پیشنهادی برای اسلامی شدن دانشگاه ها مبنی بر چند راهبرد کلان و اقدام ملی و کارهای اجرایی دادند. ما با جمع‌بندی آرای صاحبنظران حاضر و توجه خاص به موضوعات و مفاهیمی چون عدالت پژوهشی این سند را تدوین کردیم. برای نمونه اگر از دانشگاه زاهدان کاری در سطح دانشگاه تهران می‌خواهیم باید تجهیزات و امکانات آن را هم همردیف با دانشگاه تهران قرار دهیم.

یکی از سؤالات مطرح درباره اسناد مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، ضمانت اجرایی آنهاست؛ اینکه بودجه مصوب برنامه های فرهنگی در مسیر اجرایی شدن این اسناد با شورا نیست و اگر مصوبات در اولویت‌های دولت قرار نگیرد، اجرایی شدن این مصوبات دچار چالش خواهد شد؛آیا برای ضمانت اجرایی این مصوبات فکری شده است؟

برای مثال بگویم به دلیل این که نقشه جامع علمی کشور به مرحله اجرا برسد دو کار خوب را در مجموعه دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام داده‌اند، یک کارگروه و کمیسیون طرح مسئله اولیه در رابطه با اجرایی شدن نقشه جامع علمی کشور تشکیل شده است و از همه دستگاه‌ها، وزارت علوم، آموزش پرورش، جهاد دانشگاهی، مراکز تحقیقاتی، پژوهشکده ژنتیک و... در آن نمایندگانی قرار دارند و بسیاری هم از اهل نظر در این کارگروه قرار دارند و بر طرح و تصویب سندها نظارت دارند.

تاکنون چند سند در جلسه برای حوزه هوافضا و گیاهان دارویی و طب سنتی مطرح شده و نقطه نظرات تخصصی آمده است. چندین ساعت قبل از جلسه کارگروه، کارهای تخصصی شده بود و در زمان جلسه محکم‌کاری شده و بعد از آن به ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور انتقال داده می‌شود و آنگاه تصمیم نهایی گرفته می‌شود؛ به این معنی که نقشه جامع علمی کشور عهده‎دار فعالیت‌های علمی در مباحث مختلف بوده است.

برای اجرایی شدن نقشه جامع علمی کشور دیگر اعتبارات نباید به این صورت باشد. برای مثال اگر بخواهیم در طب سنتی حضور پیدا کنیم تمام آنها با برنامه محکم برنامه‌ریزی می‌شود که مثلا جهاد دانشگاهی در بخش طب سنتی چه کاری را باید انجام دهد یا فلان مرکز در بخش طب سنتی یا درمان بیماری چه کاری را باید انجام دهد. اینها تقسیم‌بندی شده و بر اساس آنها اعتبار داده می‌شود و و اعتبارهای مشخص بر مبنای کاری که می‌خواهد انجام شود، در مجلس تصویب می‌شود. اما این مطلب درباره نقشه جامع علمی متفاوت است و ستاد راهبری نقشه علمی کشور به دنبال این است که نقشه جامع علمی کشور به وسیله همین ستاد اجرایی شود. در رابطه با بقیه اسناد هم به همین شیوه ها عمل خواهد شد.

در بحث اسلامی شدن دانشگاه ها یک موضوعی که در بحث محتوایی اهمیت دارد و مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده، بحث اصلاح سرفصل‌های منابع علوم انسانی بوده است؛ نهادهای چندی از جمله پژوهشگاه علوم انسانی اقدامات چندی در این زمینه انجام داده‌اند؛ چندی پیش خبری به نقل از شما منتشر شد مبنی بر اینکه جهاد دانشگاهی آمادگی دارد که در قضیه اسلامی شدن علوم انسانی نیز ورود پیدا کند، آیا شما تاکنون برنامه و اقدامی در این زمینه داشته‌‌اید و به این عرصه ورود پیدا کرده‌اید؟

در بحث تحول علوم انسانی، شورای عالی انقلاب فرهنگی کارگروهی دارد که آقای حداد عادل هم مسئول این مجموعه هستند و کارهای خوبی در مباحث دروس آموزش پرورش و آموزش عالی در حال مصوب شدن است و مجموعه وزارت علوم هم در حال تصویب آن است و من تنها چیزی که در آن مجموعه اظهار کردم این بود که با توجه به این که جهاد دانشگاهی یک نهاد انقلابی است، ما هم می‌توانیم در رابطه با تحول علوم انسانی یک بازوی کاری باشیم؛ یعنی اگر مأموریتی توسط کارگروه تحول علوم انسانی به ما داده شود ما می‌توانیم قسمتی از این فعالیت را بگیریم و عملیاتی کنیم و جهاد دانشگاهی تجربه‌های خوبی را در زمینه‌های مختلف دارد.

بحث سبک زندگی از بحث‌های مهمی است که اخیرا پس از تأکیدات مقام معظم رهبری مطرح شده است. به اقتضای ورود مدرنیزاسیون در ساحت تکنولوژی و ابزارهای مدرن به جامعه ایران، کنش و منش مردم نیز متأثر از آن تغییر کرده و به سمت زندگی غربی سوق پیدا کرده است. آیا جهاد دانشگاهی در برنامه‌‎های خود طرحی دارد تا در این مقوله نیز ورود پیدا کند؟

چون بنده در شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان فرد حقوقی هستم، قبل از پرداختن به پاسخ این سؤال می‌خواهم نکته‌ای بگویم و بعد ورود پیدا کنم. ما پس از گذشت ۳۳ سال از فعالیت جهاد دانشگاهی به این نتیجه رسیده ایم که جهاد یک مهندسی جدید می‌خواهد؛ یعنی جهاد دانشگاهی در بدو تأسیس آن به دنبال اسلامی کردن دانشگاه ها و اجرا شدن فعالیت های فرهنگی در داخل دانشگاه ها و حتی در مراحل اولیه انقلاب پایه‌ریزی مدیریت دانشگاه‌ها بوده است؛ اما با توجه به پیشرفت‎های علمی در سراسر کشور، ما نیاز دیدیم که جهاد دانشگاهی باید از دهه ۹۰ به بعد بازخوانی شود.

این را نیز بگویم که جهاد دانشگاهی پشتوانه حمایت رهبری را به دنبال خود دارد، یعنی اخیراً ما در سال ۹۱ نامه‌ای را برای ایشان مبنی بر اینکه آمادگی داریم که زمینه‌های مختلف ورود کرده و مشکلات جامعه را حل کنیم؛ فرستادیم و ایشان در روز ولادت حضرت فاطمه(س) نامه‌ای را برای ما نوشتند مبنی بر این که شما فرزندان انقلاب هستید و امید کشور به جهاد دانشگاهی است. فرمایش رهبر معظم انقلاب بار ما را سنگین‌تر کرد تا تأمل کنیم که جایگاه واقعی جهاد دانشگاهی در نظام جمهوری اسلامی ایران کجاست و آیا باید روال معمول خود را در دهه ۶۰ و ۷۰ ادامه بدهد؟ با توجه به پیشرفت‌های خوب جهاد، ما دیدیم که جهاد دانشگاهی جایگاه بالاتری را از اوایل دارد؛ یعنی پل ارتباطی مابین دانشگاه و صنعت و تبدیل کردن کار پژوهشی به فناوری و فناوری به محصول مورد استفاده نظام است.

این جایگاه جهاد دانشگاهی یک مقداری کدر شده است و ما وارد دانشگاه ها که می‌شویم می‌گویند دانشگاه‌ها در حال انجام فعالیت های علمی و تحقیقاتی خود هستند، جایگاه شما کجا است؟ در مباحث فرهنگی که وارد می‌شویم می‌گویند در دانشگاه معاونت فرهنگی داریم، جایگاه جهاد کجاست؟ ما به پشتوانه حمایت مقام معظم رهبری، قصد داریم تا جهاد دانشگاهی را به بستری برای ورود دانشجویان و تقویت کارهای مهارتی و کاربردی در این بستر و سپس خروج آن به دستگاه‌های اجرایی و کارهای اشتغال‌زایی تبدیل کنیم که این روزها فراموش شده است.

تنها ۳۰ درصد کارهای فرهنگی دانشگاه، پایه‌ای و معرفتی است

معرفت افزایی قشر جوان که مقام معظم رهبری بارها در دیدارهای خود با جهادگران دانشگاهی مطرح کرده‌اند نیز تا حدی فراموش شده است؛ همچینن ارتباط مناسب بین دانشگاه و صنعت توسط نیروهای نخبه جهاد دانشگاهی از جمله برنامه‌های جدی جهاد خواهد بود. در مسائل فرهنگی هم مقام معظم رهبری تأکیدی داشتند که شما برای پختگی قشر جوان داخل دانشگاه‌ها باید کارهای فاخر انجام دهید. ۷۰ درصد کارهای فرهنگی داخل دانشگاه‌ها مربوط به کارهای فوق برنامه و تنها ۳۰ درصد مربوط به کارهای فرهنگی، پایه‌ای و معرفتی است؛ گرچه دفتر نهاد رهبری نیز فعالیت‌های بسیاری در بخش ضیافت اندیشه و معرفت افزایی داشته است.

«تحول راهبردی» در جهاد دانشگاهی

حتی در بحث فعالیت‌های قرآنی که خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم فرمودند که شما مانند جاهای دیگر نباشید، به دنبال کارهای گزین و فاخر باشید و الان در بخش پژوهشی، اقتصادی، سلامت و مدیریت در حال انجام فعالیت‌هایی هستیم. در بخش سلامت و اقتصاد اسلامی ما همایش‌های زیادی را برگزار کردیم. در بخش مدیریت و سلامت و زمینه‌های دیگر در حال مهندسی جدیدی برای آینده هستیم. یکی از کارهایی که از بستر این تحول می‌خواهیم انجام دهیم و اصطلاح آن را «تحول راهبردی» گذاشته‌ایم و در جهاد دانشگاهی دبیرخانه‌ آن را هم راه انداخته‌ایم، برگزاری همایشی با موضوع فرهنگ جهادی، جهاد علمی و حماسه ملی در شهریور و مهرماه امسال است.

ما ادعا داریم که جهادی فکر کردن، کار کردن و تلاش کردن یک سبک زندگی است. از این طریق ما می‌توانیم به عنوان یک نهاد، این سبک زندگی را در ارتباط با سیستم مدیریت راهبردی و با روش‌ها و زیرساخت‌هایی به دستگاه‌های مختلف منتقل کنیم. امیدوارم بتوانیم سبک زندگی فرهنگ جهادی را با توجه به تجربه‌های جهاد دانشگاهی در طول این ۳۴ سال تثبیت و نهادینه کنیم.

جهاد دانشگاهی نشان داده است که در تولید داروهای مورد نیاز کشور فعال بوده است؛ اکنون با توجه به فضای تحریم‎های اخیر و به تعبیر بهتر دوران حصراقتصادی که مقاومت بهترین راهبرد آن از سوی برخی افراد دانسته می‌شود، آیا جهاد برای داروهای تحریمی و خصوصاً داروهایی که مشمولیت زیادی دارند، برنامه‌ای دارد که این سبک به اصطلاح مقاومت علمی ادامه پیدا کند؟

ما در حد توان خود کارهایی را در وزارت بهداشت و درمان مانند رادیوداروها و... انجام داده‌ایم. در زمینه درمان سرطان هم فعالیت‌هایی داشته‌ایم. پژوهشکده ابن‌سینای ما در زمینه تولید انبوه داروهای درمان سرطان فعالیت‌هایی داشته و در زمینه برخی از مواد اولیه‌ای که پژوهشگاه رویان به آن نیاز داشته (با عنوان فراورده‌های بیولوژیک) ورود پیدا کرده است.

راه‌اندازی پژوهشکده و مجتمع تولید داروهای گیاهی جهاد دانشگاهی در آینده

با این حال فعالیت ما در زمینه داروها محدود است و چند مورد را می‌توان عنوان کنیم که به آن ورود پیدا کرده‌ایم و آن بیشتر در زمینه کارهای تحقیقاتی و پژوهشی است و هنوز تبدیل به محصول نشده و در زیر مجموعه وزارت بهداشت و درمان است. حتی ما به دنبال آن هستیم که در بحث طب سنتی طبق تأکید شورای عالی انقلاب فرهنگی به دنبال داروهای گیاهی و گرفتن مواد اولیه از طریق آن باشیم. اکنون پژوهشکده گیاهان دارویی ما پس از مدت‎ها فعالیت به چند دارو رسیده است و مجوز آن را نیز از وزارت کشور گرفته است، اما روی گیاهان دارویی خیلی بیشتر از مواد شیمیایی که به عنوان قرص و دارو است، برنامه‌ریزی کرده‌ایم و بر آنیم که مجتمعی را برای تولید داروهای گیاهی راه‌اندازی کنیم.

من به یاد دارم که مقام معظم رهبری در دوره ریاست جمهوری‌شان می فرمودند در دیداری که از هند داشتند به بیمارستانی رفته بودند که در آنجا برای درمان بیماری‌هایشان از داروهای گیاهی استفاده می‌کنند. ایشان به مسئولین مملکتی پیشنهاد می‌دادند که از آنجا بازدید کنند و ما نیز بچه هایمان را فرستادیم و رفتند و آنجا را دیدند و ان‌شاءالله بتوانیم با پشتیبانی وزارت بهداشت و درمان بستر آن را فراهم کنیم.

گفته می‌شود که امریکا در درگیری‌های منطقه، از جمله در فلوجه و بخضی از بصره عراق و بخش‌هایی از افغانستان از سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیک استفاده کرده که موجب سقط جنین و بیماری‌های ژنتیکی جدی برای نسل‌ها شده است؛ ما نیاز داریم که در مقابل جنگ بیولوژیک، یک دفاع بیولوژیک هم داشته باشیم، آیا برنامه‌ای برای این حوزه دارید؟

این‌ها نیاز است که اتفاق بیفتد و ما در حوزه دفاع مقدس هم شبیه این را داشتیم. ش.م.ر بحثی بود سپاه پاسداران در مقابله با دشمن بعثی با بکارگیری توانایی‌های محدود خود به راه انداخت، اما نتوانست کامل باشد. این موضوع توهم نیست که باید وارد این عرصه شویم و از هر جهت آماده باشیم و دشمن برای ایجاد بیماری های بیولوژیک برای نسل‌های آینده ما برنامه دارد. ما باید در زمینه‌های مختلف ورود پیدا کنیم و روی پادتن آن کار کنیم چرا که دشمن این کارها را انجام می‌دهد. اگر دشمن مواد شیمیایی را در منطقه پخش می‌کند که می‌کند، ما باید پادتن آن را نیز داشته باشیم و زمینه‌ای برای بسترسازی آنها فراهم کنیم. این‌ها کار خلافی نیست، بلکه دفاع ما در مقابل حملات ناجوانمردانه دشمن است و ما حتما باید نقطه مقابل آن را داشته باشیم.

چرا دشمن از گازهای شیمیایی استفاده می‌کند