مسجد و حوزه علمیه معیر، یکی از بناهای منحصربه‌فرد دوره قاجاریه تهران است که در شرایط مناسب حفاظتی و مرمتی قرار ندارد. رانش دیواره‌های خارجی، تاسیسات نامناسب، رطوبت و تخریب بخش‌هایی از مناره‌ها عمده‌ترین آسیب‌هایی به‌شمار می‌رود که بلندترین گنبد آجری تهران را مورد تهدید قرار داده است.

خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ گروه میراث‌فرهنگی‌ـ بزرگترین گنبد آجری تهران در معرض تخریب قرار گرفت. یکی از کارشناسان ارشد میراث‌فرهنگی با بررسی و رصد این بنای تاریخی، شرایط حفاظت و مرمتی‌ در آن را نابسمان توصیف می‌کند.

«سعید فلاح‌فر»، پیشکسوت و کارشناس ارشد مرمت در این‌باره به CHN می‌گوید: «بنای قاجاری معیرالممالک درحالی در دست مرمت قرار گرفته که شیوه نوسازی این بنا نه‌تنها مرمت، نگهداری و حفاظت تخصصی از یک اثر تاریخی ثبت شده را تداعی نمی‌کند که شیوه بازسازی آن بیشتر شبیه به تعمیرات ساختمان است!»

این درحالی است که کارشناسان میراث‌فرهنگی گنبدخانه‌ معیرالممالک را که به‌سمت قبله واقع شده، بزرگترین گنبد آجری تهران می‌دانند. به‌طوری که فلاح‌فر می‌‏افزاید: «مشاهده گنبدخانه بنای معیرالممالک در کوچه‌های تنگ و پر ازدحام شهر دشوار است و شاید هم کمی محجوب‌تر از شکوه و وسعت واقعی خود مجموعه باشد اما بی‌شک، مسجد معیر و مجموعه وابسته به آن، قابلیت‌های بسیاری برای احیاء و نمایش چگونگی معماری و روابط محله‌های تهران قدیم را دارد.»

درحال‌حاضر، شبستان در ضلع شمالی و جبهه‌های شرق و غرب به رواق‌ها و حجره‌های طلاب اختصاص دارد. اما آنطور که این کارشناس مرمت به ‌CHN، می‌گوید: «مرمت غیراصولی از یک سو و الحاقات، تأسیسات نامناسب، رانش دیواره‌های خارجی، رطوبت صعودی، از بین رفتن بخش‌هایی از مناره‌ها، تخریب تزئینات کاشی، نوع کاربری، تضعیف موقعیت شهری آسیب‌هایی هستند که این بنای ارزشمند را تهدید می‌کند. اتفاقی که زائیده بی‌توجهی فرهنگی و البته نبود اعتبار و بودجه لازم است.»

این درحالی است که وزارت معارف و صنایع مستظرفه در سال 1286 شمسی شکل گرفت. موزه ملی ایران در سال 1295 ش راه‌اندازی شد و به دنبال آن اداره عتیقات هم در سال 1297 ش تأسیس شد. در واقع با تصویب قانون عتیقات در سال 1309ش‌‌ که تقریباً همزمان با کنوانسیون 1930 میلادی آتن بود، حفاظت از آثار تاریخی وارد مرحله تازه‌ای شد که بیشتر مبتنی بر نظریات علمی و توصیه‌های جهانی بود.

اما بعد از شروع به فعالیت سازمان ملی حفاظت از آثار باستانی ایران در سال 1345 ش و تصویب قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور در سال 1364 ش این امید و باور همگانی شد که مرمت و حفاظت علمی بناهای تاریخی سازماندهی می‌شوند. درواقع آنطور که کارشناسان معتقدند با توسعه این نیاز عمومی و فضای تازه علمی و فرهنگی بین‌المللی دیگر جایی برای عملیات ساختمانی و بنایی سلیقه‌ای و تعمیراتی باقی نمی‌ماند.

مسجد و حوزه علمیه معیرالممالک در تهران، خیابان خیام، کوچه‏ی معیر واقع شده و با شماره 2687 در تاریخ 17/3/79 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است. هم‌اکنون در حجره‌های مسجد و حوزه علمیه معیرالممالک نزدیک به هشتاد طلبه ساکن هستند و این بنا یادگار معماری دوره قاجاری محسوب می‌شود.