در جوامع امروزی اطلاعات قدرت است و ضرورت دارد در خدمت تمام افراد جامعه قرار گیرد و کتابخانههای عمومی علاوه بر اینترنت و سایتهای خبری مهمترین مرکز اجتماعی برای تمام اقشار جامعه محسوب میشوند که میتوانند دسترسی به اطلاعات و منابع اطلاعاتی را به شکل رایگان و برای تمام افراد جامعه فراهم آورند ...
و به عنوان یک نهاد اجتماعی به توسعه، پیشرفت و رفاه جامعه کمک و زمینههای مستعد فراوانی را به لحاظ علمی، اقتصادی، صنعتی، اجتماعی، سیاسی، ملی و فراملی ایجاد کنند .کتابخانههای عمومی همواره یکی از شاخصههای رشد و توسعه کشورها محسوب میشوند که گزارش آن هرسال توسط سازمان ملل متحد منتشر میشود.از این رو به روز بودن منابع کتابخانههای عمومی و نحوه ورود و خروج کتابها از شبکه کتابخانههای مذکور بسیار حایز اهمیت است.
رصد کتابها برای خرید
سید عارف علوی؛مدیرکل منابع نهادکتابخانههای عمومی کشور در خصوص نحوه ورود کتابهای جدید به چرخه کتابخانههای عمومی میگوید: به صورت دایمی و مستمر تمام کتابهای چاپ اول کشور رصد، بررسی و بهترینهای آنها برای کتابخانههای عمومی کشورخریداری و بر اساس درجه کتابخانه ارسال میشود .
وی با اشاره به اینکه اولویت هایی برای انتخاب و خرید کتاب برای کتابخانههای عمومی وجود دارد میافزاید: برای این مهم علاوه بر دقت در مناسب بودن شکل و فیزیک کتاب مواردی نظیر «جهتگیری»، «کیفیت و غنای اثر»، «جذابیت» و همچنین، «ضرورت» مورد توجه قرار میگیرد.
علوی اظهار میدارد: جهتگیری به منظور توجه به اینکه نسبت منبع مورد نظر با ارزشهای انقلاب اسلامی، ارزشهای دینی و هویت ملی ما چگونه است؛ بررسی کیفیت و غنای اثر نیز به این دلیل که کتاب مورد نظر به لحاظ محتوای علمی، در چه سطح و کیفیتی قرار دارد، همچنین بررسی منابع به لحاظ عمق، غنا و کیفیت طرح بحث یا پرداختن به موضوع در مقایسه با آثار مشابه در حوزه مورد نظر و بررسی این مساله که اثر در نوع خود از بهترینها باشد و در نهایت جذابیت اثر به این هدف که اثر مورد نظر تا چه اندازه جذاب است و با توجه به نیاز جامعه آیا ضرورتی برای تهیه آن در کتابخانهها وجود دارد یا خیر، مورد ارزیابی قرار میگیرد.
به گفته این مسؤول توجه به محتوای کتاب، بدیع بودن موضوع مطرح در اثر و نحوه پرداختن به آن، داشتن رویکرد نو در طرح مبحث و اجتناب از طرح مباحث با شیوههای تکراری و نیز در نظرگرفتن جذابیتهای ظاهری کتاب و ارزیابی تناسب آن برای مخاطبان کتابخانههای عمومی کشور و همچنین در نظر گرفتن این نکته که با توجه به فضای فرهنگی کشور، وجود اثر در کتابخانهها چه میزان ضرورت دارد مواردی است که قبل از خرید کتاب برای کتابخانههای عمومی از سوی کارشناسان نهاد کتابخانههای عمومی مورد بررسی قرار میگیرد.
افزایش خرید کتاب در سال بحران کاغذ!
علوی با اشاره به اینکه اگر کتاب در مرحله کارشناسی اولیه مناسب تشخیص داده شود، آماده سازی میشود تا در کارگروههای تخصصی (که متناسب با موضوع کتاب هستند) توسط استادان آن حوزه مورد بررسی و نتیجه توسط دبیر کارگروه قرار گیرد.
مدیر کل تامین منابع، معاون توسعه کتابخانهها و کتابخوانی و در نهایت دبیر کل نهاد براساس نظرات کارشناسی کارگروهها و پیشنهادهای آنها، مخاطب و تعداد خرید را مشخص میکنند و هرساله به طور میانگین حدود دویست میلیارد ریال بودجه صرف خرید منابع و جایگزین کردن کتابهای فرسوده میشود.
به گفته وی هم اکنون 27 کارگروه تخصصی در بخش منابع نهاد کتابخانههای عمومی در بررسی و کارشناسی محتوای کتابهای جدید فعال هستند.
علوی در پاسخ به این پرسش که با توجه به بحران کاغذ طی سال 91 وضعیت خرید کتاب برای کتابخانه ها چگونه بوده است میگوید: با توجه به سیاستهای نهاد کتابخانه های عمومی در خصوص ارتقای سرانه مطالعه در کشور و وجود مشکلاتی در زمینه قیمت کاغذ نه تنها خرید کتاب از ناشران متوقف نشده بلکه میزان خرید کتاب در سال 91 به نسبت سال 90 بیش از 60 میلیارد ریال افزایش داشته است .به طوری که خرید منابع (کتاب ) در سال 1389 (90 میلیارد ریال) طی سال 1390(132میلیارد ریال) و در سال 1391(200 میلیارد ریال) بوده است.
کاهش قدرت خرید کتاب
در خصوص همین موضوع علی یاوری رامشه؛کارشناس ارشد کتابداری و مدیرکتابخانه خاوران نیز با اشاره به اینکه کتابخانه مذکور وابسته به سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران است میگوید: اغلب خریدهای ما فصلی است و براساس بودجه ای که ازسوی سازمان فرهنگی وتفریحی شهرداری اختصاص مییابد میتوانیم از ناشران کتاب خریداری کنیم ویا از طریق نمایشگاه کتاب و نمایشگاه یاد یار مهربان که اهدای کتاب به مدارس است صورت میگیرد.
وی در ادامه میافزاید: با توجه به کمبود منابع مالی و تعداد زیاد مخاطبان معمولا با رایزنی به مراکز بخشی از کتابهای مورد نظر تهیه میشود.به عنوان مثال براساس تفاهم نامه ای که با دانشگاه تهران تنظیم کرده ایم طی هر ماه تقریبا سه هزار کتاب از کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به این کتابخانه اهدا میشود.همچنین طی هماهنگی هایی، از کتابخانه ملی نیز کتابهایی به این کتابخانه اهدا میشود.
وی در خصوص خروجی کتابها نیز میگوید: کتابهایی که از رده خارج شده یا به دلیل استفاده زیاد فرسوده وغیر قابل مصرف میشوند به مرکز مبادله کتاب (در شهرداری) ارسال میشود تا بر اساس تصمیم و برنامهریزی این مرکز اقدام شود.
یاوری در خصوص اولویتهای انتخاب کتاب نیز اظهار میدارد: براساس فرم درخواستی که اعضای فعال کتابخانه میدهند کتابهای مورد نیاز در اولویت خرید قرار میگیرد .ضمن اینکه در رده هایی که کمبود کتاب داریم و مراجعان بیشتری درخواست میدهند نیز کتابهایی تهیه میشود. تا برای تمام مقاطع سنی با موضوعات مختلف کتاب داشته باشیم.
وی در خصوص بودجه اختصاصی برای خرید کتاب به این کتابخانه میگوید: این بودجه طی سالهای مختلف متفاوت بوده است اما طی سال 91 فصلی یک یا دو میلیون تومان اختصاص یافته است که البته با توجه به بحران کاغذ، قدرت خرید نسبت به مدت مشابه سالهای قبل بسیار کاهش یافته است.
نظر سنجی برای خرید کتاب
شهرزاد اولاد دمشقی؛ مدیرکتابخانه امیرکبیر نیز در خصوص همین موضوع میگوید: با توجه به اینکه کتابخانه امیرکبیر زیر نظر سازمان فرهنگی وتفریحی شهرداری تهران است مبلغی به عنوان تنخواه از سوی سازمان مذکور به کتابخانه اختصاص مییابد که کتابخانه تعدادی از کتابهای مورد نیاز خود را از این طریق از نمایشگاه بین المللی کتاب تهران ونمایشگاه یاد یار مهربان تهیه میکند. وی در خصوص کتابهای مستهلک نیزاظهار میدارد :کتابهایی که امکان صحافی مجدد آنها وجود ندارد یا کتابهایی که از رده خارج میشوند(ماند کتابهای مربوط به حوزه فناوری رایانه که همواره در حال تغییر وارتقاء هستند ) وجین و با ارسال به پایگاه مبادله کتاب از فهرست کتابخانه خارج میشوند.
اولاد دمشقی با اشاره به اینکه بودجه کتابخانه ها برحسب درجه بندی آنها متفاوت است اظهار میدارد: اولویت خرید کتاب برای کتابخانه ها نیز بستگی به نیاز اعضا دارد که مسؤول کتابخانه با نظر سنجی از اعضا آنها را اولویت بندی کرده و در فهرست خرید قرار میدهد.
2004- 2024 IranPressNews.com -