روزنامه شرق: اخبار منتشرشده از منابع رسمی حاکی از افزایش چشمگیر فعالیت حفاران غیرمجاز و قاچاقچیان اشیای عتیقه در ماه‌های آغازین سال جاری در گوشه و کنار کشور است. قاچاق اشیای عتیقه در ایران سابقه زیادی دارد، در سال‌های اخیر حتی این کار به کسب‌وکار پردرآمد برخی اهالی تعدادی از شهرها و روستاها بدل شد. برای نمونه می‌توان به غارت گسترده و بزرگ آثار تاریخی جیرفت در سال‌های ابتدایی دهه 80 اشاره کرد. موج این غارت پس از آن صورت گرفت که در سال 1380 خورشیدی به صورت اتفاقی آثاری تاریخی از گورستان‌های باستانی و ارزشمند حاشیه هلیل‌رود کشف شد. پس از آن، حفاران غیرمجاز در سطحی بسیار وسیع و بی‌سابقه به این منطقه هجوم بردند. گسترش كاوش‌های غیرمجاز و تخریب گاه صددرصد محوطه‌ها و گورستان‌های باستانی حاشیه هلیل‌رود و حجم عظیم آثار به‌دست‌آمده از كاوش‌های سوداگران اموال فرهنگی و اهمیت هنری - صنعتی، فرهنگی و تاریخی اشیای به دست آمده كه شامل ظروف ساخته‌شده از سنگ صابون، سنگ مرمر با تزیینات سنگ لاجورد و عقیق و ظروف سفالی و مفرغی بود، مسوولان سازمان میراث فرهنگی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بسیج را بر آن داشت كه طی سلسله اقداماتی نسبت به توقف كاوش‌های غیرمجاز، دستگیری شماری از سوداگران اموال فرهنگی و دلالان آثار عتیقه اقدام كنند. نتیجه این اقدامات جمع‌آوری چندصد قطعه شیء از جمله ظروف سنگی و سفالی و فلزی، پیكره و مهرها از نوع استوانه‌ای و مسطح و متعلق به هزاره‌های سوم و دوم پیش از میلاد از سراسر منطقه بود. با توجه به مدارك موجود، غنای هنری آثار به‌دست‌آمده و كمیت و كیفیت آنها نشان داد كه حوزه فرهنگی هلیل‌رود در اوایل هزاره سوم پیش از میلاد، بزرگ‌ترین مركز صنعتی - تجاری شرق باستان در زمینه تولید و صدور كالاهای ساخته شده از انواع سنگ صابون و مرمر و مفرغ به سایر مراكز تمدنی منطقه از جمله بین‌النهرین بوده است. در سال‌های اخیر مشابه این اتفاق – البته در حجمی کمتر – در برخی دیگر از محوطه‌های باستانی ارزشمند کشور همیشه رواج داشت. خبرهایی که در این مدت توسط مردم و رسانه‌های مختلف منتشر شده است، نشان می‌دهد استان‌های خوزستان، ایلام، اصفهان، کردستان، همدان، سیستان‌وبلوچستان، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، استان‌های سه‌گانه خراسان، قم و... به دلیل پیشینه تاریخی ارزشمندی که داشته‌اند در این سال‌ها همیشه جولانگاه حفاران غیرمجاز و قاچاقچیان اشیای عتیقه بوده‌اند. از این سو بازار پررونق فروش این اشیا منجر به آن شد که برخی از خریداران و مجموعه‌داران داخلی و خارجی آثار تاریخی بیش از همیشه روی ایران متمرکز شوند. دو، سه سال پیش بود که از یکی از کارداران سفارت آرژانتین در تهران هنگام خروج از تهران محموله‌ای کشف شد که شامل صدها اثر ارزشمند تاریخی بود. علاوه بر این در همین سال‌ها تقریبا روزی نبود که مسوولان یگان حفاظت سازمان میراث فرهنگی کشور و دیگر دستگاه‌های امنیتی کشور خبر از کشف محموله‌های عتیقه و دستگیری چندین قاچاقچی آثار عتیقه ندهند. با این همه هیچ‌گاه خبر این بازداشت‌ها تاثیری بر روند دستبرد به آثار تاریخی کشور نداشته است. البته در همین هفته اگرچه فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی استان فارس از کاهش 28/88 درصدی جرایم علیه میراث فرهنگی این استان در سال 91 به نسبت سال 90 خبر داد، اما اخباری که از ابتدای سال 1392 از سوی نهادی رسمی منتشر شده، حکایت از افزایش چشمگیر فعالیت قاچاقچیان اشیای عتیقه در کشور دارد. از سویی این خبرها فقط از آن دسته اتفاقاتی می‌گوید که قاچاقچیان به دام نهادهای حفاظتی و امنیتی گرفتار آمده‌اند. ناگفته پیداست در سوی دیگر سکه این خبرها، می‌توان حجم چشمگیر تخریب و دستبرد محوطه‌ها و آثار کشور را دید که تاکنون سوداگران برای آن به دام نیفتاده و با فراغ‌بال مشغول کار خود هستند. به نظر می‌رسد افزایش معنی‌دار و چشمگیر هجوم قاچاقچیان اشیای عتیقه به‌خصوص با آغاز سال جدید، بی‌ارتباط با ضعف کارکردهای حفاظتی سازمان میراث فرهنگی و فرارسیدن سال پایانی مسوولیت مسوولان کنونی این سازمان نباشد. به‌ویژه آنکه در این ماه‌های پایانی مسوولان سازمان پرحاشیه میراث می‌دانند که با برآمدن دولت یازدهم با ریاست‌جمهوری هرکدام از هشت کاندیدای انتخابات کنونی، با توجه به سابقه و عملکرد آنها در این هشت سال جایی برای آنها در این سازمان نخواهد بود. از همین‌رو به نظر می‌رسد این مسوولان نسبت به انجام وظایف ذاتی خود دچار تعلل و کم‌کاری شده‌اند و قاچاقچیان اشیای عتیقه نیز با سوءاستفاده از همین موقعیت رهسپار غارت تاریخ و فرهنگ این مملکت شده‌اند. در جدولی که در ادامه این گزارش آمده است برخی خبرهای منتشرشده در این زمینه تنها در بازه زمانی یک ماه اخیر آورده شده که خود نشان‌دهنده وضعیتی بحرانی در محوطه‌های تاریخی کشور است.