زمین‌های ساسانی «گراش»، میان بودن یا نبودن وا مانده‌اند

خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ گروه میراث‌فرهنگی ـ 9 سال است که مردم شهرستان گراش برای گرفتن‌ زمین‌های خود به انتظار نشسته‌اند، زمین‌هایی که متعلق به‌دوره ساسانی است اما طرح هادی آن سال‌ها قبل بود که توسط بنیاد مسکن به تصویب رسید و زمین‌ها هم به‌نوبت تفکیک شد.

سالها گذشت و قرار شد زمین‌ها به مردم داده شود اینجا بود که میراث‌فرهنگی هم از خواب اصحاب کهف برخاست. محوطه‌ای که پی‌ریزی‌ها برای ساخت و ساز آن آماده شده نشان از دوره ساسانی دارد. مسئولان میراث‌فرهنگی پیگیری کردند اما عزم جدی برای باز پس گیری زمین‌های ساسانی نشان ندادند. وقتی پای صحبت معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث استان‌فارس می‌نشینیم به حق و حقوق مردم گراش، گرایش بیشتری نشان می‌دهد چراکه او معتقد است وقتی پای مالکیت مردم به‌میان می‌آید حل و فصل آن بسیار مشکل می‌شود.

نمی‌توان بیرون از گود نشست و گفت، لنگش کن. 9 سال است که مردم گراش برای گرفتن زمین‌های خود به‌انتظار نشسته‌اند، حالا بعد از 9 سال چطور می‌توان گفت این زمین‌ها متعلق به‌دوره ساسانی است و از مجوز ساخت و ساز خبری نیست. این‌ها بخشی از صحبت‌های معاون میراث‌فرهنگی استان فارس درباره زمین‌های ساسانی گراش است. زمین‌هایی که مردمان آن برای حفظ منافع و هویت‌اش باید بهای گزافی بپردازند.

«عبدالرضا نصیری» معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی استان فارس با اشاره به‌اینکه این محوطه وسیع نشانه‌هایی از دوره ساسانی در آن به‌چشم می‌خورد می‌گوید: «با اینکه گمانه‌زنی‌های کارشناسان انجام شده و مکتوبات علمی آن دردست است اما این محوطه کنار روستای گراش واقع شده و تقریبا تنها منطقه‌ای محسوب می‌شود که روستا می‌تواند از آن سمت توسعه پیدا کند.»

وی معتقد است، سالها پیش زمین‌ها توسط بنیاد مسکن تفکیک شده و در طرح‌ هادی نیز اضافه شده است به‌طوری‌که 9 سال است که مردم منتظر هستند تا زمین‌ها تحویل آن‌ها داده شود. البته در این میان اختلافاتی هم میان یک شخص حقیقی و بنیاد مسکن ایجاد شد که طبق حکم دادگاه بخشی از زمین در اختیار آن شخص قرار گرفت.

نصیری ادامه می‌دهد: «اما در رابطه با این شهر ساسانی که قرار است ساخت و ساز مسکونی در آن صورت گیرد باید گفت که این شهر ساسانی در حال بررسی است و زمانی‌که صحبت از بررسی سطح‌الارضی می‌شود ممکن است سفال‌هایی از دوره ساسانیان تا دوره اسلامی یافت شود. اما از آنجایی‌که موضوع به مالکیت مردم برمی‌گردد و پای حق و حقوق آن‌ها به‌میان می‌آید، حل و فصل آن کاری مشکل می‌شود. واقعا نمی‌توان بالای گود نشست و گفت لنگش کن!»

درحال‌حاضر محوطه ساسانی گراش در فهرست آثار ملی قرار نگرفته است، براساس گفته نصیری، درمورد گراش نمی‌توان به‌راحتی نظر کارشناسی داد. این محوطه نیاز به فعالیت‌های علمی دارد که اولین قدم آن گمانه‌زنی است. در حال‌حاضر باستان‌شناسان 4 گمانه زده‌اند که برای محوطه 22 هکتاری بسیار اندک است. اما باید توجه داشت که وقتی این گمانه‌ها زده می‌شد تنش‌های مردمی به‌قدری شدید بود که مجبور شدیم عملیات را متوقف کنیم.»

نصیری با تاکید بر اینکه تاکنون در گمانه‌های باستان‌شناسان آثار شاخصی یافت نشده ادامه می‌دهد: «اگر شهر به دوره‌های متاخر مربوط باشد دلیل بر آن نمی‌شود که هر محوطه تاریخی ارزش حفظ داشته باشد. برخی از محوطه‌ها، مطالعاتی هستند و تاکنون هم باستان‌شناسان به آثار شاخصی برخورد نکرده‌اند. از نتایج کارشناسی بدست آمده می‌توان به لایه‌های آبرفتی اشاره کرد. با این حال این موضوع از نظر ما تمام شده نیست و قرار است در دستور کار کمیته باستان شناسی قرار گیرد و به جمع‌بندی نهایی برسد.»

حال، گراش مانده است بر سر دوراهی. این شهرستان که در جنوب استان فارس و در 260 کیلومتری جنوب شرقی شیراز قرار دارد. در 15 کیلومتری «لارستان» که شامل شهرها و روستاهای «خور، براک، لطیفی، لار و بائن» می‌شود پر از تناقض شده است. از یک سو مردم به منافع و خواسته‌های خود می‌اندیشند و البته مسئولان نمی‌توان از این مسئله بگذرند و از طرف دیگر پای هویت و تاریخ سرزمین همین مردمان مطرح است.