معمولا در شرایط اضطرار نزدیک‌ترین بیمارستان را انتخاب کنیم. ولی اگر قرار باشد با وقت قبلی به بیمارستانی مراجعه کنیم شاید نکات دیگری مانند سرعت پذیرش، نحوه نوبت‌دهی، کیفیت پرستاری، تعرفه‌های درمانی و کیفیت طبابت را ملاک انتخاب بیمارستان بدانیم. برخی از این گزینه‌ها بیماران را در موقعیتی قرار می‌دهد که به ناچار سراغ یک بیمارستان بروند. مرکز آموزش و پژوهش مؤسسه همشهری در نظرسنجی تلفنی خود به سفارش گروه دانش و سلامت همشهری سراغ شهروندان تهرانی رفته و از آنها درباره میزان رضایتشان از بیمارستان‌های دولتی و خصوصی سؤالاتی پرسیده است.

براساس نتایج به‌دست آمده، از 509 شرکت‌کننده در این نظرسنجی، 287نفر (56/4درصد) به بیمارستان‌های دولتی و 113نفر (22/2درصد) به بیمارستان‌های خصوصی و 109نفر (21درصد) به هر دو نوع بیمارستان مراجعه کرده‌اند. براساس نتایج این پژوهش 65درصد پاسخگویان را زن و 36درصد از آنها را مردان تشکیل می‌دادند. بیشترین طیف سنی را افراد 25 تا 34سال و بعد از آن افراد 35تا 44سال تشکیل داده‌اند. وضعیت تحصیلات پاسخگویان هم نشان می‌دهد که بیشترین فراوانی را افراد دبیرستانی یا دیپلمه داشته و پس از آنها افراد با تحصیلات کارشناسی، راهنمایی، ابتدایی، بی‌سواد، کارشناسی‌ارشد و دکتری قرار دارند.

اگر چه 260نفر از مصاحبه‌شونده‌ها درآمد خود را اعلام نکرده‌اند اما بیشترین فراوانی متعلق به کسانی است که بین 500هزار تا یک‌میلیون تومان درآمد دارند. پس از آنها کسانی قرار دارند که زیر 500هزار تومان در‌ماه درآمد دارند. خانه‌دارها 45/8درصد از پاسخگویان و شاغلین 38/9درصد آنها را شامل می‌شوند. بقیه مصاحبه‌شونده‌ها دانشجو، محصل، بازنشسته، بیکار و سرباز هستند.

تعرفه‌های نسبتا راضی کننده

از افرادی که به بیمارستان‌های دولتی مراجعه کرده‌اند چهار سؤال اساسی درباره رضایت آنها از سرعت پذیرش بیمار، نوبت‌دهی، کیفیت پرستاری و تعرفه‌درمانی در این بیمارستان‌ها پرسیده شده است. نتایج این پرسش در مقایسه با پاسخ مراجعان به بیمارستان‌های خصوصی جالب و پرنکته است. ابتدا به بیمارستان‌های دولتی می‌پردازیم.(جدول شماره 1)

حدود50درصد مصاحبه‌شونده‌ها در پاسخ به این سؤال که چه میزان از سرعت پذیرش بیمار در بیمارستان‌های دولتی راضی‌ هستند گزینه کم و بسیار کم را انتخاب کرده‌اند؛ البته 26درصد از آنها نیز معتقدند که وضعیت سرعت پذیرش در بیمارستان‌های دولتی در حد متوسط رضایت‌بخش است. همین مصاحبه شونده‌ها از نحوه نوبت‌دهی رضایت ندارند و حدود 70درصد آنها گزینه کم و بسیار کم را انتخاب کرده‌اند و تنها هفت نفر از آنها در شرایط موجود راضی هستند.

دو نکته مثبت در نظرسنجی مؤسسه همشهری در مورد بیمارستان‌های دولتی به‌دست آمده است که ذکر آنها خالی از لطف نیست. حدود 60درصد پاسخگویان وضعیت کیفیت پرستاری در بیمارستان‌های دولتی را در حد متوسط و خوب توصیف کرده‌اند. اما در این میان فقط 12نفر از کیفیت پرستاری در حد بسیار زیاد راضی هستند. البته حدود 35درصد مراجعان گزینه کم و بسیار کم را انتخاب کرده‌اند. نکته (تا حدودی) مثبت دیگر تعرفه‌های درمانی است. از آنجا که با بیمار‌شدن یک نفر در خانواده- به قول وزیر سابق بهداشت- حدود هفت‌درصد از افراد جامعه به زیر خط فقر می‌روند، نرخ تعرفه‌های درمان برای مردم از اهمیت بالایی برخوردار است. براساس نظرسنجی مرکز آموزش و پژوهش همشهری، حدود 38درصد از پاسخگویان از میزان تعرفه‌ها رضایت دارند ولی در عین حال باید گفت 7/4درصد بسیارکم، 23درصد کم و 29/4درصد در حد متوسط است. این امر نشان می‌دهد که اگرچه بیشترین فراوانی مربوط به پاسخگویان با رضایت زیاد می‌شود اما هنوز تعداد بیشتری از افراد جامعه وضعیت تعرفه‌های بیمارستان‌های دولتی را مطلوب ارزیابی نمی‌کنند. آنها بدون تردید برای تأمین هزینه‌های درمان با مشکلات بیشتری مواجهند.

هر چقدر پول بدهید آش می‌خورید

اوضاع بیمارستان‌های خصوصی در زمینه چهار موضوع اصلی این نظرسنجی متفاوت است. (جدول شماره2) براساس نتایج به‌دست آمده در این نظرسنجی تلفنی، نیمی از کسانی که به بیمارستان‌های خصوصی مراجعه کرده‌اند (54/2درصد) از سرعت پذیرش بیمارشان رضایت زیادی دارند .24/3درصد آنها در حد متوسط و 13درصد از سرعت پذیرش بیماران بسیار راضی بوده‌اند. در این میان فقط 1/4درصد از مراجعان به بیمارستان‌های خصوصی از وضعیت پذیرش بیمارشان رضایت بسیار کمی داشته‌اند. وضعیت نوبت‌دهی به مراجعان به بیمارستان‌های خصوصی را می‌توان مطلوب ارزیابی کرد چرا که 60درصد از این افراد گزینه زیاد، 14درصد بسیار زیاد و 19درصد در حد متوسط را انتخاب کرده‌اند. فقط چهاردرصد از این مراجعان و پاسخگویان به نظرسنجی همشهری رضایت کم و بسیار کم داشته‌اند. این شاید مصداق آن ضرب‌المثلی باشد که هر چقدر پول بدهید همان قدر هم آش خواهید خورد.

در بررسی کیفیت پرستاری در بیمارستان‌های دولتی گزینه در حد متوسط بیشترین فراوانی را دارد (32درصد) و با فاصله‌ای کم گزینه زیاد (22/8درصد) میزان رضایت شهروندان را نشان می‌دهد ولی در بیمارستان‌های خصوصی گزینه زیاد (48/8درصد)بیشترین فراوانی را داشته و با فاصله زیاد در حد متوسط (24/4درصد) قرار دارد.

مهم‌ترین تفاوت بین بیمارستان‌های خصوصی و دولتی که طبیعی هم به‌نظر می‌رسد میزان تعرفه‌های درمانی است. حدود 54درصد از پاسخگویان به نظرسنجی همشهری، از میزان تعرفه‌های بیمارستان‌های خصوصی رضایت کم و بسیار کم دارند. این نشان می‌دهد حتی کسانی که این بیمارستان‌ها را انتخاب می‌کنند از هزینه‌های بالای درمان ناراضی‌اند. 29درصد از این پاسخگویان از تعرفه‌های درمان در بیمارستان‌های خصوصی، زیاد و بسیار زیاد راضی هستند.

کیفیت، بستگی به بیمارستان دارد

سه سؤال اساسی دیگر نیز در نظرسنجی مرکز آموزش‌و‌پژوهش مؤسسه همشهری از شهروندان تهرانی پرسیده شده است. (جدول شماره 3) از پاسخگویان پرسیده شده است که به‌نظرشان سرعت عمل پذیرش بیمار در موارد اورژانسی، بهداشت و کیفیت طبابت پزشکان در بیمارستان‌های خصوصی وضعیت بهتری دارد یا بیمارستان‌های دولتی؟ آنها جواب‌های تکان‌دهنده‌ای داده‌اند. براساس نتایج به‌دست آمده به‌نظر پاسخگویان، رضایت از سرعت عمل پذیرش بیماران در موارد اورژانسی در بیمارستان‌های دولتی 9/2درصد و در بیمارستان‌های خصوصی 45/9درصد است. فارغ از اینکه تعداد کمی از پاسخگویان هر دو بیمارستان را به یک اندازه ارزیابی کرده‌اند و یا گفته‌اند که هیچ‌کدام خوب نیستند، 14/7درصد پاسخگویان به نکته هوشمندانه‌ای اشاره کرده‌اند؛ بستگی به بیمارستان دارد.

اگر مبنا را بر بهتر‌بودن بیمارستان‌های خصوصی در امر پذیرش در شرایط اورژانس بگذاریم، این، هم نشان‌دهنده خوب بودن برخی بیمارستان‌های دولتی در این زمینه است و هم نامطلوب‌بودن برخی بیمارستان‌های خصوصی. پاسخ سؤال بعدی برای مسئولان وزارت بهداشت شاید شگفت‌آور باشد ولی نشان از واقعیتی تأسف‌آور دارد. سؤال این بود: به‌نظر شما وضعیت بهداشتی در بیمارستان‌های دولتی بهتر است یا خصوصی؟ که 4/5درصد بیمارستان‌های دولتی و 57/9درصد، بیمارستان‌های خصوصی را انتخاب کرده‌اند؛ به‌عبارت دیگر این بیمارستان‌ها 53درصد از نظر وضعیت بهداشتی با هم فاصله دارند. 20درصد از آنها نیز معتقدند به بیمارستان بستگی دارد. کیفیت طبابت پزشکان در بیمارستان‌ها سؤال پایانی این پژوهش بوده است. در بهتر بودن پزشکان بیمارستان‌های خصوصی یا دولتی، 3/7درصد پاسخگویان به پزشکان بیمارستان‌های دولتی و 37/6درصد به پزشکان بیمارستان‌های خصوصی رأی داده‌اند. البته 23/9درصد آنها هر دو را یکسان و تقریبا به همین میزان (22/2درصد) کیفیت طبابت را وابسته به بیمارستان ارزیابی کرده‌اند.

جدول شماره1) وضعیت رضایت از بیمارستان‌های دولتی

بسیار کم کم درحد متوسط زیاد بسیارزیاد نظری ندارم
سرعت پذیرش 17/7 32/1 26 21/2 3 -
نوبت دهی 26/5 30/8 23/8 17 1/8 0/2
کیفیت پرستاری 12/9 22/8 32/9 27/8 3 0/6
تعرفه های درمانی 7/4 23/1 29/4 34/2 4/5 1/4

جدول شماره2) وضعیت رضایت از بیمارستان‌های خصوصی

بسیار کم کم درحد متوسط زیاد بسیارزیاد نظری ندارم
سرعت پذیرش 4/1 4/1 24/3 54/2 13/1 0/2
نوبت دهی 1/8 2/2 19/8 60/5 14/5 0/2
کیفیت پرستاری 2/7 3/6 24/4 48/8 20/3 0/2
تعرفه های درمانی 15/4 38/8 15/9 23/6 5/5 0/8

جدول شماره 3) وضعیت بیمارستان های خصوصی و دولتی در مورد بخش اورژانس وضعیت بهداشت و کیفیت طبابت