اقتصادآنلاین: دخالت از طریق قیمت‌گذاری گسترده شیرخام و لبنیات از یکسو و اعمال محدودیت در صادرات فرآورده‌های شیری از سوی دیگر این روزها تولید شیر و لبنیات را در شرایط سختی قرار داده و ادامه شرایط کنونی تهدیدی جدی برای این صنعت محسوب می‌شود.

مشکلات به وجود آمده در صنعت شیر در شرایطی است که آمار درستی نیز از تولید آن موجود نیست به طوری که با گذشت هشت ماه از سال جاری هنوز آماری از تولید شیر در سال 90 منتشر نشده و آمار سال 1389 نیز متناقض است. براساس آمار اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران در سال 1389 تولید شیر خام کشور حدودا ‌6/6 میلیون تن بوده، در حالی که وزارت جهاد کشاورزی تولید شیر را 10/5 میلیون تن گزارش کرده است. عدم ارائه آمار صحیح موجب شده تا امکان برنامه‌ریزی صحیح برای حل مشکلات این صنعت به وجود نیاید و از سوی دیگر به گفته فعالان این صنعت سرانه پایین مصرف شیر در کشور موجب شده تا برخی از کارخانه‌ها با 50 درصد زیر ظرفیت تولید فعالیت کنند. براساس آمار اعلام شده سرانه مصرف لبنیات پاستوریزه و صنعتی در ایران 80 کیلوگرم است در حالی که این رقم باید به 160 کیلوگرم برسد. و با توجه به جمعیت 70 میلیونی ایران صنایع فرآوری شیر در کشور باید بتوانند 14 میلیون تن شیر را فرآوری کنند.
افزایش نرخ ارز و مواد اولیه که افزایش دو و نیم برابری قیمت بسته‌بندی را به همراه داشته از دیگر مشکلات این صنعت محسوب می‌شود. به گفته فعالان این صنعت، افزایش صورت گرفته در حدود 15 درصد بر قیمت تمام شده صنایع لبنی تاثیر داشته است. به مشکلات مذکور می‌توان کاهش سرمایه در گردش، نقل و انتقال پول را افزود مشکلاتی که با ممنوعیت صادرات شدت گرفت و واکنش فعالان و برخی از نمایندگان مجلس را به همراه داشت.
عباس رجایی رییس کمیسیون کشاورزی مجلس یکی از منتقدان اعمال محدودیت صادراتی برای فرآورده‌های لبنی با اشاره به اینکه دولت برای مازاد تولید برنامه‌ریزی کند، می‌گوید: در حالی که 20 میلیارد دلار ظرفیت صادرات محصولات کشاورزی در کشور وجود دارد، جلوی صادرات را می‌گیرند و برنامه‌‌ای هم برای محصول مازاد ندارند. رجایی در پاسخ به اینکه ممنوع شدن صادرات محصولات کشاورزی در اقتصاد کشور چه تاثیری دارد، گفت: در شرایطی که کشور نیازمند کاهش وابستگی به نفت است باید به جای ممنوع کردن به دنبال افزایش صادرات محصولات کشاورزی باشد. رییس کمیسیون کشاورزی مجلس با بیان اینکه ظرفیت صادرات 20 میلیارد دلاری در بخش کشاورزی وجود دارد، گفت: لازم است استراتژی مدونی در خصوص افزایش ظرفیت تولید در صنایع غذایی و فرآورده‌های بخش کشاورزی صورت گیرد.
سهم بازار و صادرات
رجایی گفت: در کنار افزایش تولید باید سهمی از نیاز بازار تعریف و سهمی برای صادرات در نظر گرفته شود به طوری که این دو بخش تاثیر منفی بر هم نداشته باشند و تنظیم بازار نیز آسیب نبیند. رجایی تصریح کرد: بازارهای صادراتی این طور نیست که هر زمانی که ما اراده کنیم وجود داشته باشد بازارهای هدف در سایه سال‌ها مرارت و رنج و زحمت به دست می‌آید.
وی افزود: در اختیار گرفتن بازارهای صادرات نیازمند عمل و تعهدات و قراردادها است و هر زمانی حتی به صورت مقطعی اگر به این تعهدات عمل نشود، بازارهای هدف از دسترس خارج می‌شوند یا از سوی سایر کشورها اشغال می‌شود و به نوعی از این بازارها کنار زده می‌شویم.
فرصتی برای صادرات نه ممنوعیت
وی با بیان اینکه باید برنامه مدونی برای تحصیل بازارهای صادراتی وجود داشته باشد،گفت: در ماه‌های گذشته صنایع غذایی برای افزایش تولیدات کارهای موثری انجام داده و افزایش نرخ ارز نیز فرصت مناسبی برای افزایش صادرات و ارزآوری بیشتر است.
رییس کمیسیون کشاورزی مجلس تصریح کرد: برای توسعه ظرفیت‌های جدید این امکان وجود دارد که برخی مواد اولیه را با شرایط خاصی وارد کنیم و با انجام مراحل فرآوری مجددا به کشورهای دیگر صادر کنیم.
وی افزود: در حوزه صنایع لبنی 14 میلیون ظرفیت نصب شده وجود دارد و در صورتی که از تمام این ظرفیت‌ها چه با استفاده از ظرفیت داخل یا تامین مواد اولیه از طریق واردات استفاده شود موجب ارزآوری و ایجاد اشتغال در کشور خواهد شد.
رجایی گفت: دولت باید با سرعت مدل‌های استفاده از ظرفیت داخل، صادرات و در صورت نیاز واردات مواد اولیه را تعریف کند تا صادرات محصول‌ و توسعه بازارهای بین‌المللی تداوم داشته باشد. رییس کمیسیون کشاورزی مجلس تصریح کرد: اگر دولت صادرات برخی محصولات را ممنوع اعلام کرده برای جذب و ذخیره‌سازی کالاهای مازاد هم باید برنامه‌ داشته باشد. با لحاظ کردن قیمت تمام شده تولید یک کیلوگرم شیر خام و همچنین 14 درصد سود دامداران باید، قیمت پایه شیر خام در حدود 1060 تومان تعیین شود. علی اصغر اخلاقی، عضو هیات مدیره تعاونی گاوداران استان خراسان جنوبی نیز با اشاره به اینکه محدودیت صادرات محصولات لبنی موجب از دست رفتن بازارهای منطقه می‌شود، می‌گوید: با ممنوع شدن صادرات فرآورده‌های لبنی یا با عوارض 30 درصدی بازارهای صادراتی که طی سال‌ها و با زحمت به دست آمده است از بین می‌رود. اخلاقی در ادامه افزود:دولت به جای اینکه صادرات را ممنوع کند باید به دنبال افزایش تولید شیر در کشور باشد که تنها با مدیریت و حمایت از دامداران محقق خواهد شد.
به گزارش فارس طی سال جاری 240 هزار تن فرآورده‌های لبنی به کشورهای منطقه و حتی کانادا صادر شده است. اخلاقی گفت: در شرایطی که دامداران با مشکلات زیادی مواجه هستند و قیمت شیر خامی که از دامدار می‌خرند منطقی نیست، شیر خشک با ارز مرجع وارد کشور می‌شود. وی ادامه داد: این وضعیت عرصه را برای دامداران تنگ می‌کند، زیرا در صورتی که عرضه و تقاضا همخوانی نداشته باشد شیر خام با قیمت کمتری عرضه خواهد شد.
مدیر مجتمع دامداری در ادامه گفت: با واردات شیر خشک دیگر کارخانه‌های لبنی رغبتی به خرید شیر خام نشان نمی‌دهند، زیرا ماده اولیه آنها همیشه آماده و مهیا است و روز به روز فشار بر دامداری‌ها بیشتر می‌شود. اخلاقی همچنین گفت: گرانی لوازم بسته‌بندی و ظروف محصولات لبنی مهم‌ترین مشکل برای کارخانه‌ها شده است، قبلا اگر سهم شیر خام در قیمت محصولات لبنی 70 درصد بود الان ظروف بسته‌بندی سهم بیشتری پیدا کرده است.
عضو هیات مدیره تعاونی گاوداران استان خراسان جنوبی همچنین از کاهش شیر خام و سرانه مصرف طی ماه‌های اخیر در کشور خبر داد که به گفته وی دامداران انگیزه‌ای برای ادامه تولید ندارند.
افزایش 100 تومانی قیمت پایه شیرخام
علی ترابی فرد، نایب رییس انجمن صنفی گاوداران نیز ضمن بیان جزئیات جلسه روز پنج‌شنبه این انجمن با قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت از افزایش 100 تومانی قیمت پایه شیر خام در یک ماه آینده خبر داد. ترابی در ادامه به مهر گفت: پس از تعیین قیمت پایه شیر خام طی تفاهم‌نامه‌‌ای انجمن صنفی تولیدکنندگان فرآورده‌های لبنی متعهد می‌شوند که با قیمت توافقی هرچه شیر در سطح جامعه وجود دارد را جمع‌آوری کرده و از آن استفاده کنند. وی همچنین در خصوص عملیاتی شدن تفاهم‌نامه تهاتر شیر خام با نهاده‌ها نیز گفت: در این جلسه قرار شد شرکت پشتیبانی امور دام هر چه زودتر بر تعهدات خود مبنی بر در اختیار گذاشتن 245 گرم نهاده جو،
245 گرم نهاده ذرت، 190 گرم نهاده کنجاله سویا و 190 گرم نهاده سبوس گندم با قیمت مصوب به ازای دریافت یک کیلوگرم شیر خام از سوی کارخانه‌ها عمل کند به طوری که مدت زمان بازپرداخت آن از سوی کارخانه‌های تولید فرآورده‌های لبنی دو ماهه باشد.