استقرارگاه استودان و قبرهای کوهستان اهواز که به‌تازگی کشف شده هنوز از سوی متولیان میراث‌فرهنگی مورد توجه قرار نگرفته است. این درحالی است که در محل این استودان‌ها و قبرهای تاریخی، ساخت و سازهای غیرمجاز و گسترش جمعیت در محلات شدت گرفته‌است؛ اتفاقی که این آثار تاریخی را تهدید می‌کند.

خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ ‌گروه میراث‌فرهنگی ـ‌ گسترش جمعیت محلات پیرامونی و انجام ساخت و سازهای مجاز و غیرمجاز شهری کشفیات تپه‌های شرق اهواز را مورد تهدید قرار داده است؛ حتی شنیده شده که سنگ‌های بزرگ روی قبرهای تاریخی، توسط ساکنان محل برای ساختمان‌سازی و استفاده در بناها و قبرستان‌های جدید برداشت شده‌است.

به‌گزارش CHN، شناسایی استودان‎ها و قبرهای کوهستان شرق اهواز که در نزدیکی آن آثاری از تاریخ اهواز قدیم را می‎توان مشاهده کرد طبق اظهارنظری کارشناسانه احتمالا بخشی از گستره وسیع شهر هرمز اردشیر به شمار می‎‌رود. شهری که در سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران شد.

در نزدیکی این قبرها و استودان‏ها که در مرز دو محله منبع آب و حصیرآباد قرار دارد، تپه‎ای به نام بی‏سیم در محله آسیه آباد واقع شده که آثاری از سفال و آجر را می‌توان در آن مشاهده کرد. جالب آن‌که مادام دیولافوا در دوره قاجار بعد از بازدید از آن، از آثار دیده شده از جمله برج و باروی شهر ساسانی (هرمز اردشیر) گزارشی نوشته‌است.

با این حال "مجتبی گهستونی"، فعال میراث‌فرهنگی که به‌طور اتفاقی با این مکان تاریخی مواجه شده به CHN می‌گوید: «در فاصله نه چندان دوری از این استودان‌ها و قبرها شواهد دیگری وجود دارد که اهمیت این قسمت از شهر اهواز را به هزاره‌های قبل برمی‌گرداند که باستان‌شناسان خوزستانی درباره شناسایی و انجام کاوش‌های باستان شناسی در آن کم لطفی کرده و گزارشی هم منتشر نکرده‌اند.

وی می افزاید، شواهدی وجود دارد که می‌توان به ارتباط محل اسقرار استودان‌ها و قبرهای تاریخی با شهر هرمز اردشیر و یا حتی پیش از آن اشاره کرد. مشاهده لایه‌های تاریخی در پروژه قطار شهری اهواز که درباره آن واکنش‌های مختلفی مطرح شده، مشاهده دو گور در خرمکوشک که در حین انجام پروژه گازکشی نمایان شد، وجود لایه‌های باستانی در یکی از حفاری‌های معاونت بهره‌برداری شرکت برق منطقه‌ای، اظهار نظر ساکنان قدیمی محله‌های پیرامونی که از وجود زیورآلات، سنگ‌ها و شیشه‎های تزئینی در دهه‌های نه چندان دور خبر داده‌اند و صابئین مندایی که به میناکاری و زرگری اشتغال دارند از این سنگ‌ها و شیشه‌ها بهره‌برداری می‌کردند و... که همه اینها می‌تواند دلیلی بر اهمیت موضوع باشد.

تعداد قبرهای کشف شده در شرق اهواز

گهستونی اعتقاد دارد، محوطه‌ها و بناهای تاریخی شهر اهواز به دلیل نداشتن اداره میراث فرهنگی در این شهرستان به حال خود رها و قربانی بی توجهی و سهل‌انگاری شده‌اند. سال‌هاست که هیچ کارگاه باستان‌شناسی در آن فعال نشده و عدم توجه به محلی که استودان‌ها و قبرهای سنگی در آن‌ قرار دارند گویای این نکته است؛ به‌طوری‌که که از یک ماه قبل بارها به عده‌ای از دست اندرکاران امر در اداره کل میراث فرهنگی اصرار کرده‎ام که از محل بازدید کنند که در پاسخ گفته‌اند که وقت نداریم!! البته عده‌ای از باستان‌شناسان و کارشناسان تهرانی و سایر نقاط کشور با استقبال از این موضوع حاضر به بررسی موضوع شدند که پس از بررسی نظر خود را به‌صورت مکتوب نیز ارائه کردند.

برخی معتقدند، سنگ قبرهایی وجود داشته که ظاهرا به دلیل فرسایش، نوشته‎ها و اشکال روی سنگ‏ها پاک شده که این موضوع باعث شده تا نتوان به مشخصاتی از محل دست یافت. اما نکنه بسیار مهم این‌است که هنوز آثاری از ده‌ها قبر دیگر قابل مشاهده است که خاک آنها را پوشانده و باید بررسی شوند تا اگر نوشته و علامتی روی آن است قدمتی از محل ارایه دهد.

مشاهده آثار جدید
طی بررسی‌های تازه به همراه یکی از باستان شناسان، سه شال ستون در محوطه مشاهده شد. در ضمن یکی از قبرها براساس اندازه گیری‌های انجام گرفته طول آن به دو متر و عرض آن 56 سانتی متر رسید. در 2 تا از گور دخمه‌ها نیز 3 سکو در سمت راست و چپ و روبرو قرار داشت. سه قبر جدا از سایر قبور مشاهده شد که از همه قبرهای دیگر بزرگتر و متفاوت تر بود.

وضعیت مضطرب آثار
در سال‎های اخیر در اطراف این قبرستان تاریخی که بر کوهستان قرار دارد پارکی ساخته شده‎است که کمتر از یک دهه قبل هیچ رفت وآمدی به جز تردد نگهبانان منبع آب روی آن صورت نمی‏گرفت. حال که این پارک رونق گرفته و شهرداری در حال توسعه چمن‎کاری و درخت کاری در اطراف استودان و قبرها است بیم آن می رود که بخش باقی مانده آثار هم مورد تعرض و تخریب قرار بگیرد.

گهستونی ادامه می‌دهد: «بخشی دیگری از نگرانی‌ها به بی‌توجهی اداره کل میراث فرهنگی خوزستان برمی‌گردد که هیچ حساسیتی به آثار و بناهای تاریخی اهواز نشان نمی‎دهد. بارها نامه نگاری‌ها، تماس ها و اطلاع رسانی‎های دوستداران میراث فرهنگی درباره اهواز با بی‌توجهی مواجه شده‏است. در خصوص شناسایی قبرها و استودان‎های شرق اهواز پیش از اطلاع رسانی رسانه‌ای با تنی چند از مسئولان میراث فرهنگی صحبت کردم اما آنها سخنان مرا شنیده ولی حتی حاضر نشدند که از محل بازدید کنند و مدام بازدید خود را به زمان دیگری موکول کردند. در این میان حتی شرایط نامناسب حفاظتی را طی تماسی با فرمانده یگان پاسداران اداره کل میراث فرهنگی خوزستان، معاونت پژوهشی اداره کل، کارشناسان بخش حقوقی در میان گذاشته شده است.

با توجه به اینکه در بخش جنوبی محوطه باستانی، اتوبان و یکی از بزرگترین شرکت‎های صنعتی و در بخش شمالی و شرقی آن منازل مسکونی و در بخش غربی تاسیسات منبع آب قرار گرفته و سازه‌های موجود در وضعیت مضطربی قرار دارند، اداره کل میراث فرهنگی خوزستان باید هرچه سریعتر پرونده ثبتی آن را تهیه و در همایش آتی ثبت آثار تاریخی ارایه دهد و با هماهنگی‌های نهایی از تعرض‏های احتمالی و بعدی جلوگیری کند.