قدس آنلاین: امسال درشرایطی به استقبال سال جدید تحصیلی میرویم که قیمت کاغذ سر به فلک کشیده و موضوع انقدر بغرنج شده که برخی نشریات دیگر تمایلی به چاپ کاغذی ندارند سراغ انتشار درفضای اینترنت رفته اند.

درعین حال قیمت دفتر وکتاب نیز رو به فزونی گذاشته وبسیاری از روزنامه های کشور اکنون با مشکل تامین کاغذ ویا تامین هزینه های زیاد خرید کاغذ دست به گریبان هستند.
درهمین راستا حدود نیمه مردادماه بود که رئیس اتحادیه صنف فروشندگان کاغذ و مقوای تهران، افزایش بهای کاغذ تحریر 70 گرمی را تا 65 هزار تومان اعلام کرد و صعود قیمت دلار، ناممکن شدن گشایش اعتبارها و توقف واردات کاغذ از اندونزی و کره جنوبی را از دلایل اصلی این افزایش قیمت کاغذ برشمرد.
***بازهم شعار
جالب است که بدانید پس از احساس بحران در تولید کاغذ بود که بحث تقویت کارخانه‌های داخلی تولید کاغذ - که متاسفانه تعدادشان به انگستان یک دست هم نمی‌رسد - ورد زبان یا بهتر بگوئیم «شعار» برخی مسئولان از جمله در وزارتخانه‌های ارشاد و صنعت و معدن شده است.

اما نکته‌ای که همواره از آن غفلت شده، تامین مواد اولیه مورد نیاز تولید کاغذ است که عموماً وارداتی است و لاجرم مشمول تحریم‌ها.
براساس آمارهای سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوای ایران، سالانه 1.5 تا دو میلیون تن کاغذ در کشور مصرف می‌شود. حدود 75 کارخانه با ظرفیت تولید 750 هزار تن کاغذ در کشور ایجاد شده که فقط 500 هزار تن آن فعال است و سالانه یک میلیون تن کاغذ نیز وارد کشور می‌شود.

واقعیت تلخ درباره کاغذ - که خوشبختانه این بار مسئولان هم بر آن صحه گذاشته‌اند - این است که اگر همین چند کارخانه تولیدکننده کاغذ با تمام توان فعالیت کنند، تولید آنها در نهایت جوابگوی 20 درصد نیاز کشور است و تامین مابقی این نیاز بسته به واردات است.

این روزها هم خبرهای خوشی از واردات کاغذ به گوش نمی‌رسد، لااقل این خبرها برای مصرف کنندگان کاغذها خوش نیست؛ دولت اخیراً تصمیم به عدم تخصیص ارز به کاغذهای وارداتی گرفته آن هم به این علت که «کاغذ جزو کالاهای ضروری کشور نیست».

قیمت کاغذ در 6 ماه اخیر با افزایشی چشمگیر روبه‌رو بود، اما این مصوبه دولت، موجب یک جهش در قیمت انواع کاغذ شد؛ به طوری که تقریباً از همان روزهای نخست پس از اعلام این تصمیم، تاثیر خود را در بازار نشان داد.

قیمت کاغذ اندک اندک خیز برداشت و از جمله کاغذ تحریر 70 گرمی که در واقع پرکاربردترین کاغذ ناشران و به تبع آنها چاپخانه‌ها است، از حدود 50 هزار تومان در یک ماه قبل به بیش از 60 هزار تومان در روزهای اخیر رسید.

منصور حاجی آخوندیان، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان کاغذ و مقوای تهران حتی قیمت 65 هزار تومانی را برای هر بند از کاغذ تحریر 70 گرمی تائید می‌کند و به خبرنگار مهر می‌گوید: صعود قیمت دلار، دشوار شدن و در واقع غیرممکن شدن گشایش اعتبارها و توقف واردات کاغذ از اندونزی و کره، از دلایل اصلی افزایش قیمت کاغذ در هفته‌های اخیر است.

وی می‌افزاید: در چنین شرایطی که به عقیده من بر بازار تحمیل شده است، طبیعتاً برخی فروشندگان از فروش کاغذ امتناع می‌کنند و این خود موجب افزایش قیمت می‌شود.

حاجی آخوندیان، همچنین به افزایش قیمت کاغذ گلاسه در بازار اشاره و قیمت فعلی این نوع کاغذ را در بازار 1800 تا 2500 تومان برآورد می‌کند. این در حالی است که تا همین یک ماه پیش قیمت کاغذ گلاسه 1450 تا 1650 تومان بود.

رئیس اتحادیه فروشندگان کاغذ و مقوای تهران با بیان اینکه «من موقعیت خوبی را برای کاغذ در حال حاضر و حتی آینده نمی‌بینم» درباره جایگاه این اتحادیه در کنترل قیمت کاغذ هم می‌گوید: در چنین شرایطی کاری از دست اتحادیه ساخته نیست.
***اوضاع هر روز وخیم تر ای دیروز
اما دربر همین پاشنه چرخیدن هم گاهی اوقات ارزو میشود, کما اینکه مصرف کنندگان کاغذ اندک اندک با این قیمتها کنار میامدند که به ناگاه افزایش بیش از 20 درصدی سراغ این بازار امد وبازهم گرانی گریبانشان را گرفت.
منصور حاجی آخوندیان رئیس اتحادیه صنف فروشندگان کاغذ و مقوای تهران با تایید خرید و فروش هر بند کاغذ تحریر 70 گرمی که پرکاربردترین کاغذ محسوب می‌شود، گفت: روز شنبه قیمت این نوع کاغذ به 82 هزار تومان رسیده بود و امروز اندکی کاهش یافته و به 80 هزار تومان رسیده است.
وی درباره دلیل این افزایش قیمت بی‌سابقه تاکید کرد: مساله تنها به احتکار برمی‌گردد که متاسفانه علیرغم تمام نامه‌هایی که ما به وزارت صنعت، معدن و تجارت برمی‌گردد، تاکنون اقدام خاصی برای برخورد با این گرانفروشی‌ها صورت نگرفته است.
رییس اتحادیه صنف فروشندگان کاغذ و مقوای تهران اضافه کرد: برخی از تاجران کاغذ را با ارز مرجع چند ماه پیش یعنی 1226 تومان وارد کرده‌اند و بر این اساس هر بند کاغذ تحریر 70 گرمی برای آنها رقمی در حدود 27 هزار تومان شده است.
حاجی آخوندیان اضافه کرد: با این حال آنها این کاغذ را احتکار کرده‌اند و امروز آن را به قیمت‌هایی که عرض کردم یعنی 80 و 82 هزار تومان به مشتری می‌فروشند.
وی ادامه داد: من هر روز قیمت را به وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام می‌کنیم و دیروز هم به مسئول این بخش نامه نوشتم که ضروری است هر چه زودتر با احتکاری که در بازار کاغذ صورت گرفته و موجب آسیب زیاد به بیت‌المال شده، برخورد شود ولی تا این لحظه اتفاقی نیفتاده است.
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان کاغذ و مقوای تهران اضافه کرد: دولت باید بنگاه‌های این قبیل فروشندگان را پلمپ کند وگرنه آینده بحرانی‌تری در انتظار بازار کاغذ است.
حاجی آخوندیان گفت: اگر دولت پیشنهاد اتحادیه را قبول می‌کرد و کنترل واردات کاغذ را به اتحادیه می‌سپرد، چه بسا این وضعیت به وجود نمی‌آمد.
درهمین راستا , دبیر سندیکای تولید‌کنندگان کاغذ و مقوا هم با اشاره به اختصاص‌نیافتن ارز مرجع به واردات مواد اولیه تولید‌کنندگان کاغذ گفت: در صورت ادامه روند کنونی احتمال توقف تولید کاغذ روزنامه وجود دارد.
طاهر شبیری با اشاره به این‌که قرار است طبق تعهدات داده شده امسال 30 هزار تن کاعذ روزنامه در کشور تولید شود، افزود: این در حالی است که به دلیل اختلال در واردات مواد اولیه و اختصاص‌نیافتن ارز مرجع تاکنون تنها 4000 تن کاغذ روزنامه در کشور تولید شده است.
او با این ادعا که امسال هیچ حمایتی از کارخانه‌های تولید کاغذ در زمینه واردات مواد اولیه و قطعات ماشین‌آلات نشده است، افزود: تولید کاغذ روزنامه در شرایط کنونی هیچ توجیه اقتصادی ندارد، به طوری که اگر قیمت آن 40 درصد افزایش یابد، تازه به نقطه‌ سربه‌سر می‌رسد.
وی تاکید کرد: سازمان حمایت حقوق مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان علی‌رغم افزایش قیمت مواد اولیه با افزایش قیمت کاغذ در سال جاری موافقت نکرده و این درحالی است که واردات کاغذ‌های بی‌کیفیت و غیراستاندارد تولیدکنندگان داخلی را با مشکلات زیادی مواجه کرده است.
دبیر سندیکای تولید‌کنندگان کاغذ و مقوا با اشاره به سخت‌گیری گمرک‌های کشور برای ترخیص مواد اولیه صنعت کاغذ اظهار کرد: در سال گذشته 28 هزار تن کاغذ روزنامه در کشور تولید شد، در حالی که نیاز کشور به این محصول حدود 114 هزار تن است.
***وزارت ارشاد ومشکل کاغذ
درحالی که بحران کاغذ هر روز پیچیده تر میشد , وزیر ارشاد وارد کارزار شد و وعده دادکه بزودی این مساله را حل خواهد کرد ومشکل درحدی نیست که این روزها مطرح میشود .
این در حالی بود که درست چند ساعت بعد از اظهارات اقای وزیر , یک مقام مسوول که اتفاقا قبلا در وزارت ارشاد هم دارای سمتهایی بوده عامل اصلی در بروز مشکل برای کاغذ را وزارت ارشاد معرفی کرد.
محسن پرویز که پیش از بهمن دری سمت معاون فرهنگی وزیر ارشاد را بر عهده داشت، نایب‌رئیس و سخنگوی انجمن قلم گفت: ارشاد در آشفته کردن بازار کاغذ نقش ویژه دارد و تقریباً بالای 90 درصد اختلالی که امروز وجود دارد برعهده آنان است؛ اینها قانونا هیچ نقشی در بحث کاغذ ندارند اما با اظهارات بی‌پایه و اساس دیگران را هم از انجام کار بازداشت.
***کارگروهی برای وعده دادن
ماجرا ادامه داشت ومشکل کاغذ هم همینطور تا اینکه اعلام شد کارگروهی در وزارت ارشاد برای حل بحران تشکیل شده است .

سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از تشکیل کارگروه حل مشکل کاغذ در این وزارتخانه خبر داد.
علی اسماعیلی ضمن اشاره به تاکیدهای وزیر ارشاد در موضوع کاغذ، هدف از تشکیل این کارگروه را بازگرداندن آرامش به صنعت چاپ و نشر کشور عنوان کرد و گفت: با مشخص شدن رئیس و اعضاء این کارگروه در هفته جاری امیدواریم آسیبها و دلایل گرانی کاغذ در کشور شناسائی شود تا نسبت به رفع آن اقدام کنیم.
وی به حضور نمایندگانی از وزارت صنعت، معدن و تجارت، بانک مرکزی، تشکل‌ها و مجامع تخصصی این حوزه در این کارگروه اشاره کرد و گفت: با تشکیل جلسات کارگروه قطعاً راهکارهای عملی برای حل این مسئله پیدا خواهد شد.
اما اولین وعده این کارگروه 25 شهریور رقم خورد , وعده ای که تاکنون جامه عمل نپوشیده است.

درهمین روز بود که مسؤول کارگروه حل مشکل کاغذ با دادن وعده‌ی کاهش قیمت کاغذ، گرانی ارز را دلیل گران شدن کاغذ عنوان کرد.
داریوش رضوانی که با حکم علی اسماعیلی ـ سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ به این سمت منصوب شده است، در نخستین گفت‌وگویش درباره برنامه‌های این کارگروه برای حل مشکل کاغذ گفت: این کارگروه با توجه به درخواست فعالان نشر از سوی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایجاد شده است و می‌خواهد دغدغه‌ها و آسیب‌های این حوزه را برررسی کند و بر اساس پیشنهادهای فعالان این حوزه، مسائل کاغذ حوزه کتاب و مطبوعات را حل کند.
او ادامه داد: ما تلاش می‌کنیم با هماهنگی‌ای که با بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام می‌دهیم، سازوکارهای ممکن برای حل مشکل کاغذ را بررسی کنیم و از سوء استفاده‌های احتمالی در این حوزه جلوگیری کنیم تا بتوانیم بازار کاغذ را تعدیل کنیم.
رضوانی همچنین تأکید کرد: شرایط پیش‌آمده به گونه‌ای است که هم تولیدکنندگان کاغذ و هم دست‌اندرکاران توزیع کاغذ آسیب‌های فراوانی می‌بینند. از سوی دیگر، مصرف‌کنندگان کاغذ نیز با دشواری‌هایی مواجه هستند؛ بنابراین ما تلاش می‌کنیم این مسائل را سامان‌دهی کنیم.
مسؤول کارگروه حل مشکل کاغذ با اشاره به این‌که وزارت ارشاد مسؤولیتی در زمینه قیمت‌گذاری برای کاغذ ندارد، گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسؤولیتی در زمینه قیمت‌گذاری کاغذ ندارد؛ اما از آن‌جا که این مسأله متوجه فعالان عرصه نشر است و این فعالان دغدغه‌های خود را با وزارت ارشاد در میان گذاشته‌اند، ما تلاش می‌کنیم تا بتوانیم این دغدغه‌ها را به وسیله مسؤولان ذی‌ربط حل کنیم.
او در پاسخ به این‌که علت گرانی کاغذ چیست، گفت: فکر می‌کنم یک مقدار بحث گرانی ارز در این زمینه مؤثر بوده است. قرار بود ارز مرجع به کاغذ داده شود؛ اما در تقسیم‌بندی بانک مرکزی، ارز مبدء به کاغذ اختصاص داده نشد و در نتیجه قیمت کاغذ بالا رفت.
رضوانی در پاسخ به این سؤال که چرا قیمت کاغذ داخلی نیز از سال گذشته تاکنون چندبرابر شده است، گفت: با توجه به این‌که برای تولید کاغذ مواد خام از خارج وارد می‌شود، این گرانی متوجه کاغذ داخلی نیز شده است.
***کاغذها کجا رفت
کاغذ به اندازه کافی دربازار وجود دارد, این تنها نتیجه جلسات کارگروهی بود که برای حل مشکل کاغذ تشکیل شد, اما اینکه قیمت این کاغذ چقدر است وچرا تامین کاغذ دشوار شده پرسشهایی بود که بی پاسخ ماند.
مسؤول کارگروه حل مشکل کاغذ با اشاره به نخستین جلسه این کارگروه، قیمت کنونی کاغذ را غیرواقعی اعلام کرد.
داریوش رضوانی درباره اولین جلسه این کارگروه که روز شنبه‌، 25 شهریورماه، برگزار شد،‌ گفت: جلسه خوبی بود و در این جلسه تشکل‌های چاپ و نشر حاضر شدند و ما دغدغه‌ها و مشکلات آن‌ها و همچنین پیشنهادهای آن‌ها را شنیدیم و بررسی کردیم.
به نظر می‌رسد رویکرد و استقبال خوبی نسبت به این جلسه از سوی این تشکل‌ها وجود دارد و پیش‌بینی‌ می‌شود با برگزاری این جلسات، قیمت کاغذ پایین بیاید.
او در پاسخ به این سؤال که چگونه برگزاری جلسات می‌تواند منجر به پایین آمدن قیمت کاغذ شود‌، گفت: جمع‌بندی این دوستان در این است که به اندازه کافی کاغذ در بازار وجود دارد و نگرانی برای تأمین کاغذ نیست و واردکنندگان کاغذ هم در حال وارد کردن کاغذ هستند. همچنین کاغذ به اندازه کافی با ارز مرجع در یک سال گذشته وارد شده است و این نشان می‌دهد ما کمبود کاغذ نداریم و باید کسانی که واردکننده و موزع کاغذ هستند، ببینند کاغذ‌ها کجا رفته است.
مسؤول کارگروه حل مشکل کاغذ در پاسخ به این سؤال که‌ آیا ممکن است احتکار کاغذ باعث گرانی آن شده باشد‌، گفت: ممکن است این اتفاق افتاده باشد؛ زیرا نکته‌ای که در این جلسه بررسی شد، این بود که اگر کاغذ با ارز رقابتی امروز هم درنظر گرفته شود، قیمتش‌، قیمتی نمی‌شود که اکنون دارد و قیمت کنونی کاغذ غیرواقعی است.
***وزیر وارد میشود
اما شخص وزیر ارشاد که تاکنون از دور دستی بر اتش داشت , وقتی میبیند مشکل جدی تر از انی است که گمان میکرد , خود وارد گود شده وتلاش میکند با دادن وعده , بازار را اندکی ارام کند والبته به اعتقاد برخی دست اندرکاران بیشتر سعی دارد با گفتار درمانی بازار را تحت تاثیر قرار دهد.
او دوشب بعد از اولین جلسه کارگروه کاغذ با بیان آنکه قیمت کاغذ حتی با قیمت ارز آزاد نباید در این حد باشد، افزود: ورود محموله های جدید کاغذ به کشور، بازار این کالای استراتژیک را متعادل خواهد کرد.

ˈسیدمحمد حسینیدر حاشیه برگزاری نخستین همایش روز ملی شعر و ادب فارسی در گفت وگو با خبرنگاران در پاسخ به سووالی مبنی بر آنکه اعلام کردید وزارت ارشاد متولی امر کاغذ نیست، پس ضرورت ایجاد کارگروه کاغذ در این مجموعه چیست، گفت: وزارت صنعت، معدن و تجارت، اقداماتی را در این راستا انجام داده است؛ در حاشیه جلسه هیات دولت موضوع را از وزیر صنعت، معدن و تجارت پیگیری کردم، قرار بر این است از همفکری و کمک دستگاه های اقتصادی وابسته به نهادهای نظام که در این زمینه فعال هستند در جهت برطرف کردن این مشکل استفاده کنیم.

وی از آمادگی وزارت ارشاد برای بهره مندی از نظرات صاحبنظران، ناشران و افرادی که در امر واردات کاغذ هستند خبر داد و افزود: وزارت صنعت، معدن و تجارت، کالاهای متعددی را وارد کشور می کند، اما مساله کاغذ باید بطور مستمر برای تامین و پیگیری یادآوری شود.

وی گفت: تا آنجا که خبر داریم، محموله های جدیدی از کاغذ برای ورود به کشور و ایجاد تعادل در بازار کاغذ در راه است.
*** مشکل جای دیگری است
ایا واقعا مشکل کاغذ در تولید است , در واردات یا هر دوی انها , یا شاید هم هیچکدام از اینها مشکل اصلی نیست ومشکل در جای دیگری است وان هم چیزی نیست جز مدیریت , که البته برخی بر این باورند که در دولت دهم این ضعف بیش از هرچیز خود نمایی میکند و درهیچ گرانی نیست که این ضعف دیده نشود.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نهم، کاغذهای مانده در کارخانجات تولید کاغذ، واردات از چین و ایجاد بازار سیاه را نشان از مدیرت ضعیف مسئولان مربوطه در این حوزه دانست که بحران کنونی کاغذ را به وجود آورده است.
سید رمضان شجاعی کیاسری با اشاره به بحران کاغذ در کشور گفت: با وجود استقرار یک کارخانه مهم چوب و کاغذ در ساری که در خاورمیانه نظیر ندارد، وزارتخانه‌ها از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خرید کاغذ از آن تعلل می‌کنند و همین امر موجب فشل شدن کارخانه شده است.
نماینده مردم ساری در مجلس شورای اسلامی با اشاره به نامگذاری امسال به نام "تولید ملی" اضافه کرد: وزارتخانه‌هایی که در این امر فعال هستند، باید بر تولیدات داخلی تاکید داشته باشند ،درحالی‌که مشاهده می‌شود با وجود بحران کاغذ در کشور، انبارهای این کارخانه پر است و مشتری ندارد.
عضو ناظر مجلس در شورای نظارت بر صداوسیما ادامه داد: کاغذهای مانده در کارخانجات تولید کاغذ، واردات از چین و ایجاد بازار سیاه کاغذ نشان از مدیرت ضعیف مسئولان مربوطه در این حوزه است که بحران کنونی را به وجود آورده و حال سوال اینجاست که بحران کاغذ را باور کنیم یا کاغذهای انبارشده در کارخانه‌ها را؟
وی با انتقاد از نبود هماهنگی میان دستگاه‌ها و سازمان‌ها در مدیریت این مساله، تصریح کرد: وزارت ارشاد باید بداند، مهم‌ترین کارخانه کاغذ در شمال ایران است؛ لذا باید برای خرید کاغذ با آن قرار ببندد و جلوی بازار سیاه را بگیرد تا هم بحران ایجادشده مدیریت شود و هم کارخانه رونق بگیرد.
این نماینده مردم در مجلس نهم با اشاره به تشکیل کارگروه حل بحران کاغذ در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: انبوهی از کاغذ در انبارها است که بازار به آن نیاز دارد، ولی به دلیل ناهماهنگی بین مسئولان، مدیریتی در توزیع و پخش آن وجود ندارد و چنین کارگروهی باید این مساله را مد نظر قرار دهد.
*** وعده هایی که هنوز وعده اند
وعده‌های پیاپی مبنی بر کاهش قیمت کاغذ در بازار و ساماندهی بازار این محصول پرمصرف در کشور تاکنون محقق نشده است و در تازه‌ترین اظهارنظر نیز مسؤول کارگروه حل مشکل کاغذ، گرانی ارز را دلیل اصلی بالا رفتن قیمت کاغذ در بازار عنوان کرد.
این درحالی است که تا لحظه نگارش این گزارش هیچ تغییری دروضعیت کاغذ دربازار به چشم نمیخورد, و کما کان قیمتها در حال بالا رفتن و کمبودها مشهود است .
به نظر میرسد اکنون صنعت نشر , مطبوعات و نشریات و سایر بخشهای مرتبط با کتاب به چیزی بیش از یک وعده نیاز دارند , انها منتظرند تا نتیجه وعده ها را به شکل عملی دربازار مشاهده کنند .
اختصاص ارز باقیمت دولتی به وارد کنندگان کاغذ , تولید کاغذهای باکیفیت در کارخانجات داخلی برای تعدیل قیمت ودرنهایت نظارت برتوزیع کاغذ میان مصرف کنندگان برای جلوگیری از احتکار از جمله خواستهای بحقی است که به نظر بایک مدیریت مناسب بتوان به این خواستهای منطقی پاسخ داد.

این درحالی است که برخی کارشناسان این حوزه بر این باورندکه چنانچه وضع به همین منوال ادامه کند ،حتی اگر بدتر هم نشود، بزودی کفگیر بسیاری ازناشران وروزنامه های غیر دولتی به ته دیگ خورده و شاهد تعطیلی حداقل 50درصد این واحدهای انتشاراتی خواهیم بودو این مساله برای کشوری که دراوضاع فعلی نیز سرانه نشرش بسیار پایین از حتی کشورهای همسایه است ,ضربه ای مهلک به فرهنگ و تربیت نسل اینده خواهد زد.