البرزنیوز: بازار صحبت از “متعه” و “ازدواج موقت” این روزها در فضای مجازی بسیار داغ بوده، هر دو گروه موافق و مخالف در کشاکش بحث با نظرات هم آشنا می‌‌شوند و البته کمتر موردی دیده می‌شود که یکی از دو طرف از موضع خود کوتاه آمده، در روند بحث از جانب طرف مباحثه قانع شود. متعه به عنوان یکی از وجوه ازدواج شرعی از سنن اسلامی است که توسط شیعه زنده نگه داشته شده است و مسلماً کارکردهای خاص خود را برای شرایط خاص با رعایت احکام ویژه داراست؛ و البته صحبت و نوشتن در خصوص آن به مطالعه‌ی گسترده‌ی روایی، تفسیری، سیره‌ای و آشنایی کامل با اصول و مبانی استنباط احکام فقهی نیاز دارد و عمده اختلاف نظر بین دو گروه موافق و مخالف ناشی از کم اطلاعی یا بی اطلاعی در این حوزه‌هاست.

هیچ مسلمان متشرعی که پایبند احکام اسلامی است را نمی‌شود یافت که با بخشی از دین موافق بوده، مخالف بخش خاصی از دین باشد. در خصوص پذیرش متعه هم اینگونه است. اما آنچه عامل و انگیزه ایجاد این نوشتار شد، بحث «ترویج متعه بین جوانان مجرد» خصوصاً جوانان دانشجویی است که در سنین پایین‌تری قرار دارند و به تبع آن ایجاد مشکلاتی که نه تنها مشکل فعلی را حل نخواهد کرد، معضلات بیشتری را نیز ایجاد می‌کند و مسلماً هدف نگارنده ارائه فتوای شرعی نبوده، مسئله را از حیث اجتماعی مورد دقت نظر قرار داده است.

مسلماً جامعه‌ای که نسل جوانی دارد، مطالبات و دغدغه‌های عمده‌اش با محوریت جوانان طراحی می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد. جامعه جوان ایران اسلامی امروزه با دو معضل بزرگ روبرو است. یکی بحث بالا رفتن سن ازدواج و دیگری بحث حجاب و عفاف؛ که هر دو رابطه‌ای تنگاتنگ با هم دارند. گرچه همواره نمی‌توان رابطه این دو را علّی ـ معلولی خواند. کمرنگ شدن رعایت حجاب و عفاف به طور عام بین اغلب دختران و پسران و حضور توأمان این‌ها در مراکز علمی دانشگاهی و داشتن رابطه‌های صمیمی و دوستانه و گاه عاشقانه‌شان با هم مشکلات عدیده‌ای ایجاد کرده، مفاسد زیادی در پی داشته است. از این رو همیشه نگاه منتقدین اجتماعی و دینی و فعالان فرهنگی روی این قشر متمرکز شده است و از روی دلسوزی راهکارهای متعددی پیشنهاد می‌کنند. از جمله، تفکیک جنسیتی دانشگاه‌ها، ترویج متعه در دانشگاه‌ها و تسهیل شرایط ازدواج دائم و بسترسازی برای ازدواج سهل و آگاهانه.
عمده دلیل طرفداران نظریه‌ی «ترویج ازدواج موقت بین دانشجویان» حلال‌سازی روابط دختران و پسران در دانشگاه‌ها و اطفای غریزه جنسی از طریق شرعی متعه و دوری از گناه می‌باشد. در پاسخ به این افراد ذکر چند نکته حائز اهمیت است:

۱٫ گرچه متعه حلال الهی است، اما این حلال بودن در همه مواضع و برای همه افراد نیست. حتی در لسان روایات هم به تصریح عنوان شده که کسی که به شرایط و احکام متعه آشنا نباشد، متعه برای او حرام است.(من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۴۵۹) در کنار این روایت صریح، مواردی هم دیده شده است که ائمه برخی صحابه خود را از انجام متعه بازداشته‌اند.

۲٫ طبق ادله موافقین، کارکرد متعه برای جوانان مجرد دانشجو، دور ساختن آن‌ها از گناه و پاسخ‌گویی به غریزه جنسی از طریق درست و مشروع است. پس گروه هدف این نظریه باید جوانانی باشند که درگیر روابط نامشروع می‌شوند. در این صورت با دو مشکل روبرو خواهیم بود که حتی با ترویج ازدواج موقت نه تنها رفع نخواهد شد که اوضاع بدتر هم می‌شود:

الف: چیزی که در دانشگاه‌ها شاهد آن هستیم و کم هم نیست، وجود عشق‌های چند ضلعی است که در هر ضلع آن چندین دختر و پسر قرار گرفته¬اند و یک دختر همزمان با چندین پسر رابطه دوستی و عاشقانه دارد و برعکس. ازدواج موقت چگونه برای این معضل بزرگ می‌تواند راه حل ارائه بدهد؟

ب: عده زیادی هستند که اسیر عشق‌های حرام و روابط نامشروع می‌شوند و اصلاً و اساساً دوستی با نامحرم و داشتن ارتباط با او در سطوح مختلف را حق خود دانسته، قوانین اسلام را دست و پاگیر می‌دانند. چگونه می‌شود نسخه ازدواج موقت را برای این گروه تجویز نمود در حالی که سالیان سال بحث ترویج حجاب و عفاف در میان این قشر پاسخ مناسبی دریافت نکرده است؟

و آیا اصلاً و اساساً در میان افراد متأهلی که تقیدی به دین و آموزه‌های دینی ندارند، روابط نامشروع و فساد وجود ندارد؟ و آیا می‌شود از کسی که به احکام اسلام طعنه و کنایه می‌زند و ابتدایی‌ترین آن‌ها مثل رعایت حریم محرم و نامحرم را به تمسخر می‌گیرد، توقع داشت که شرایط و ملاحظات ازدواج موقت را رعایت کند تا به حرام نیفتد؟

۳٫ عده‌ای نیز ازدواج موقت را برای جوانان با ایمان و متعهد تجویز می‌کنند تا از ایجاد روابط نامشروع در اینان پیشگیری به عمل آید. نکته‌ی حائز اهمیت در این خصوص این است که طبق فتوای اغلب مراجع تقلید در ازدواج(متعه و دائم) دختر باکره اذن پدر یا جد پدری ضروری است و بدون آن عقد باطل است. فرهنگ عمومی جامعه ما خاصه در میان خانواده‌های مذهبی و دارای شرف و شأن اجتماعی هیچ پدری را راضی نمی‌کند که به ازدواج موقت دختر خود رضایت دهد. حتی این قضیه از سوی معصومین نیز محترم شمرده شده است (استبصار، ج۳، ص۱۴۳) اگر پسران با ایمان و متعهد جوان را به سمت متعه تشویق کنیم مسلماً باید سراغ دخترانی غیر از این گروه بروند و از ازدواج دائم رویگردان شوند. در اینصورت تکلیف دختران نجیب و مؤمن و عفیف چه خواهد بود؟ آیا باید سنین جوانی را بدون همسر طی کنند و پسران مجرد با متعه نیازهای خود را مرتفع سازند؟

متأسفانه برای برون‌رفت از مشکلات فعلی نه تنها ترویج متعه راه حل خوب و مناسبی نیست، بلکه خود در ایجاد مشکلات به مراتب شدیدتر دخیل خواهد بود. بزرگترین لطمه‌ای که «ترویج متعه بین نسل جوان» به جامعه و حتی خود جوان وارد می‌سازد، مسئولیت‌گریز ساختن جوانان و عدم رغبت‌شان به تشکیل خانواده تحت سایه‌ی ازدواج دائم خواهد بود. معضل اصلی و عمده جامعه ما کم توجهی به امر خانواده به عنوان اساسی‌ترین رکن جامعه و ابتدایی ترین نهاد اجتماعی است. تجربه ثابت کرده است جوانی که در ابتدای جوانی درگیر متعه می‌شود و عادت می‌کند که نیازش را با زنان متعدد بدون داشتن مسئولیت‌های خاص ازدواج دائم رفع کند، کمتر علاقه‌مند به تشکیل خانواده و اقدام به ازدواج دائم می‌شود. چرا که هم تنوع‌طلبی در جانش رسوخ می‌کند و هم آسودگی خاطر از داشتن مسئولیت‌ها در قبال خانواده دارد و این اولین قدم فروپاشی نظام خانواده و آغاز مشکلات جدیدتر است.

در حالی که دقت در سیره معصومین و رسول خدا(ص) حاکی از این است که برای جوانان مجرد آنچه اولویت دارد ازدواج دائم است و در سیره معصومین دیده نشده است که جوان مجرد را به سمت متعه سوق دهند. چون تشکیل خانواده برای امنیت و سلامت جامعه اسلامی از ضروریات است.

فعالان فرهنگی به جای هزینه‌های زیاد در این مسیر، باید به فکر تسهیل شرایط ازدواج دائم جوانان از حیث فرهنگی و اقتصادی باشند. و به جای پراکنده کردن فعالیت‌ها و سرمایه‌ها، سرمایه‌های لازم را در این جهت متمرکز و مصروف دارند. متأسفانه طرح ترویج متعه در دانشگاه‌ها بین جوانان مجرد، سرپوش گذاشتن بر کم‌کاری‌های گذشته در خصوص ترویج فرهنگ حجاب و عفاف و تسهیل شرایط ازدواج به هنگام و آگاهانه جوانان است که نه تنها برای مشکلات فعلی راه حلی نخواهد بود بلکه مشکل را نیز دوچندان خواهد نمود.