باید گفت که سراپای نظام ملایان گرفتار آثار این وضعیت شده است. رسانه‌های داخلی هر روز به وجهی از بازگشت اتودینامیک مرگ خرد و عقلانیت به ساختار حاکمیت اشاره می‌کنند و به‌زعم خود، دنبال «آب حیات» برای نجات نظام از ورطه‌ٔ شکست استراتژیک هستند.

روزنامهٔ اعتماد هم در مطلبی، «بمب ساعتی یا فرصت طلایی» و «خوف فروپاشی» را به سران نظام گوشزد می‌کند و موقعیت و مختصات جمهوری اسلامی پس از فروپاشی رژیم اسد در سوریه را اینگونه نشانی می‌دهد: این روزها، بحرانهای فزاینده باعث شده است بسیاری از تحلیلگران و صاحب‌نظران، به‌تُندی بر لزوم تغییرات اساسی و فوری تأکید کنند. چگونه می‌توان به جای تمرکز بر هشدارهای خوف‌انگیز و ترساندن از فروپاشی، بر تغییرات سازنده تأکید کرد؟ شرایط امروز کشور، بنا به غالب تحلیل‌ها، شرایطی بی‌سابقه است و ناظران اذعان دارند که حتی سال گذشته نیز کسی پیش‌بینی نمی‌کرد وضعیت منطقه و کشورمان به این مرحله برسد.

حالا مشکل اصلی کجاست که «شرایط بی‌سابقه» و «ترساندن از فروپاشی»، چشم‌انداز آینده را در منظر کارگزاران سیاسی و رسانه‌ای نظام تیره و تار کرده و از هر ساحت و سوی حکومت، بانگ هول و ولا برخاسته است؟ مشکل اصلی در فروپاشی پایگاه اجتماعیِ حاکمیت است که از قضا بعد از فروپاشی رژیم اسد، خطر آن بسا فزون‌تر و ابعاد آن بسا گسترده‌تر، حاکمیت اشغال‌گر ولایی را در معرض آثار بازگشت‌ناپذیر آن قرار داده است.

این هم نشانه‌ٔ آن از همان روزنامهٔ داخلی: ایران در پیچ و خم روزگاری قرار گرفته که سرمایه اجتماعی ــ مهم‌ترین مؤلفه بقای هر نظام سیاسی ــ دچار فرسایش شده است. وقتی این سرمایه کاهش می‌یابد، هیچ قدرت نظامی یا حمایت خارجی، نمی‌تواند جایگزین آن شود.