این چندمین بار بود که عراقچی دست به دامن کشورهای اروپایی می‌شد. او در دو سه هفته اخیر چند بار خواستار سفر به برلین و پاریس و لندن شد، اما کشورهای اروپایی که می‌دانند هدف وزیر خارجه خامنه ای درخواست و تمنا برای خودداری اروپا از فعال کردن مکانیسم ماشه است، درخواست های او را بی‌پاسخ گذاشتند و هشدار دادند در صورتی که تهران در گفتگوهایش با واشنگتن به توافق نرسد، یک لحظه هم در فعال کردن مکانیسم ماشه و برگرداندن همه تحریم‌های بین‌المللی درنگ نخواهند کرد.

با این همه عراقچی از التماس و درخواست برای گفتگو با اروپا دست بر نداشت و در نهایت جمعه گذشته جلسه‌ای در کنسولگری خامنه ای در استانبول برگزار شد که در آن هیچ دیپلمات ارشد اروپایی شرکت نداشت و نمایندگانی از سه کشور اروپایی با غریب آبادی و تخت روانچی گفتگو کردند.

در بارهٔ نتیجهٔ این جلسه، روزنامهٔ فرهیختگان متعلق به ولایتی مشاور خامنه‌ای با عنوان: اروپایی‌ها «ماشه پلاس» می‌خواهند؟ نوشت: مذاکرات روز جمعه با سه کشور اروپایی‌، جلسه‌ای پرتنش میان طرفین بوده است. سه کشور اروپایی، مواضعی تند را مطرح کردند و تهدیدهایی جدی را روی میز گذاشتند. اروپایی‌ها، علاوه بر تأکید بر این‌که مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال می‌کنند و حتی فراتر از آن تحریم‌های گسترده‌ای را علیه ایران فعال خواهند کرد.

روزنامه ولایتی افزود: طرف ایرانی هم در پاسخ به این موضوع تأکید داشته که مذاکرات با آمریکا در حال پیشروی است و ایران برای حضور طرفین اروپایی در مذاکرات، مسأله‌ای ندارد، اما می‌بایست مبتنی بر این شرط باشد که اروپا مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال نکند، در غیر این‌صورت ایران از NPT خارج می‌شود. کشور‌های اروپایی هم در پاسخ علاوه بر این‌که حاضر به دادن تعهدی مبنی برعدم فعال‌سازی مکانیسم ماشه نشدند به این موضوع تأکید کردند که این مکانیسم باید تمدید شود و در ابعادی گسترده‌تر در توافق تازه درج شود.

تلویزیون اینترنتی «سرنخ»، وابسته به سپاه خامنه ای نیز نتیجه نشست استانبول و معنی واژهٔ «ماشه پلاس» را چنین توصیف کرد: داستان جدیدی که این روزها از دل مذاکرات ایران با اروپایی‌ها درآمده نشان می‌دهد اروپا می‌خواهد یک تپانچه جدید با گلوله اضافی علیه نظام طراحی کند.

واضح است که این «گلوله اضافی»، تحریم‌ها و فشارهای فراتر از مکانیسم ماشه است و اروپا، که جمهوری اسلامی را در باتلاق ضعف می‌بیند، نه تنها ماشه را آماده شلیک کرده، بلکه تقویت‌شده روی میز خامنه‌ای گذاشته است.

به این ترتیب، خامنه‌ای از گدایی توقف ماشه از اروپا نصیبی نبرد و دریوزگی عراقچی و جلسهٔ پرتنش روز جمعه با سه کشور اروپایی، ذلت رهبر جمهوری اسلامی را بیشتر عیان کرد. این وضعیت حاصل تضعیف کیفی تمامیت نظام در تعادل‌قوای کنونی است و نشان می‌دهد که خامنه ای در گوشه رینگ به دام افتاده است.

مکانیزم ماشه چیست و چرا در حال فعال شدن است؟

«مکانیزم ماشه (Snapback Mechanism) یکی از بندهای مهم قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است که در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان بخشی از توافق برجام تصویب شد. بر اساس این بند، اگر یکی از اعضای موافقتنامه برجام تشخیص دهد که رژیم ایران از تعهدات خود در برجام تخطی کرده است، می‌تواند روندی را آغاز کند که در نهایت به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه آن منجر خواهد شد.

با توجه به گزارش‌های اخیر آژانس و نقض مکرر محدودیت‌های هسته‌ای از سوی رژیم خامنه ای، به‌نظر می‌رسد که مکانیزم ماشه در حال فعال شدن است. سخنان جدید مدیرکل آژانس اتمی مبنی بر پایان توهم برجام، زمینه‌ساز آغاز این روند خواهد بود.

کشورهای اروپایی که تاکنون با مماشات و امید به احیای توافق، از اقدامات سخت‌گیرانه خودداری کرده بودند، اکنون دیگر دلیلی برای ادامه این سیاست نمی‌بینند. آمریکا نیز که در دوران بایدن تلاش کرد رژیم ایران را به میز مذاکره بازگرداند، اکنون با واقعیت شکست این راهبرد مواجه شده است.

واقعیت این است که برجام، به‌عنوان یک توافق هسته‌ای، دیگر وجود خارجی ندارد و جامعه جهانی به سمت اقدامات قاطع‌تر علیه رژیم خامنه ای حرکت می‌کند. فعال شدن مکانیزم ماشه که تا چندی پیش یک احتمال دور از ذهن تلقی می‌شد، اکنون به یک سناریوی محتمل تبدیل شده است.

با افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده در ایران و تداوم سیاست‌های تحریک‌آمیز آن، دیگر نمی‌توان انتظار داشت که جامعه بین‌المللی به سیاست «دیپلماسی بی‌پایان» ادامه دهد. اکنون، بیش از هر زمان دیگری، رژیم ایران در آستانه یک تقابل تمام‌عیار با جهان قرار دارد؛ تقابلی که با توجه به شرایط داخلی و بین‌المللی، می‌تواند یک نقطه عطف باشد.