سه شنبه، 7 اسفند ماه 1403 = 25-02 2025
توهم برجام به پایان رسیده است؛ پیامدهای فعال شدن "مکانیزم ماشه"
رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کنفرانس خبری خود در توکیو اعلام کرد که توافق برجام یک پوسته توخالی است و کارآیی خود را از دست داده است.
گروسی علاوه بر اعلام مرگ رسمی برجام گفت: ایران باید اثبات کند به‌دنبال تسلیحات هسته‌ای نیست.
بیان این جمله از سوی عالی‌ترین مقام نظارتی هسته‌ای سازمان ملل، بیانگر آن است که حتی آژانس که همواره در تعامل دیپلماتیک با سوداگری‌های اتمی جمهوری اسلامی سنگ تمام می‌گذاشت، دیگر هیچ امیدی به بازگشت خامنه ای به تعهداتش ندارد.
این سخنان همچنین حاکی از آن است که جهان دیگر امیدی به احیای این توافق ندارد و مسیرهای جایگزین، از جمله فعال شدن «مکانیزم ماشه»، در حال بررسی و اجرایی شدن است.
مکانیزم ماشه چیست و چرا در حال فعال شدن است؟
«مکانیزم ماشه (Snapback Mechanism) یکی از بندهای مهم قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است که در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان بخشی از توافق برجام تصویب شد. بر اساس این بند، اگر یکی از اعضای موافقتنامه برجام تشخیص دهد که رژیم ایران از تعهدات خود در برجام تخطی کرده است، می‌تواند روندی را آغاز کند که در نهایت به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه آن منجر خواهد شد.
با توجه به گزارشهای اخیر آژانس و نقض مکرر محدودیت‌های هسته‌ای از سوی رژیم خامنه ای، به‌نظر می‌رسد که مکانیزم ماشه در حال فعال شدن است. سخنان جدید رافائل گروسی، مبنی بر پایان توهم برجام، زمینه‌ساز آغاز این روند خواهد بود.
کشورهای اروپایی که تاکنون با مماشات و امید به احیای توافق، از اقدامات سخت‌گیرانه خودداری کرده بودند، اکنون دیگر دلیلی برای ادامه این سیاست نمی‌بینند. آمریکا نیز که در دوران بایدن تلاش کرد رژیم ایران را به میز مذاکره بازگرداند، اکنون با واقعیت شکست این راهبرد مواجه شده است.
سخنان اخیر گروسی، همان‌طور که انتظار می‌رفت، واکنش‌های شدیدی را در محافل سیاسی و رسانه‌ای جهان برانگیخته است. با این حال، واقعیت این است که برجام، به‌عنوان یک توافق هسته‌ای، دیگر وجود خارجی ندارد و جامعه جهانی به سمت اقدامات قاطع‌تر علیه رژیم خامنه ای حرکت می‌کند. فعال شدن مکانیزم ماشه که تا چندی پیش یک احتمال دور از ذهن تلقی می‌شد، اکنون به یک سناریوی محتمل تبدیل شده است.
با افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده رژیم و تداوم سیاست‌های تحریک‌آمیز آن، دیگر نمی‌توان انتظار داشت که جامعه بین‌المللی به سیاست «دیپلماسی بی‌پایان» ادامه دهد. اکنون، بیش از هر زمان دیگری، رژیم ایران در آستانه یک تقابل تمام‌عیار با جهان قرار دارد؛ تقابلی که با توجه به شرایط داخلی و بین‌المللی، می‌تواند یک نقطه عطف باشد.
