یکشنبه، 30 اردیبهشت ماه 1403 = 19-05 2024قدیمیترین سند جغرافیای تاریخی ایران از "کعبه زرتشت" فرو میریزد؟تهدید فرونشست در محدودههای شهری و آثار تاریخی به اندازهای جدی و مهم است، که هر چه زمان میگذرد ابعاد گستردهتری پیدا میکند و این درحالی است که وقوع هر فرونشست و تخریب در این محدوده، ویرانگر بخش بزرگی از تاریخ خواهد بود. به گزار ایلنا، تنها در محدوده نقش رستم ۳۰۲ متر فروچاله و فروشست اتفاق افتاده است؛ این فروشستها در بارندگیهای اخیر آب گرفته است و خطر جدی برای گردشگران محسوب میشود.در بارشهای اخیر نیز ۹ فروچاله و فروشست جدید در نقش رستم ایجاد شده است. اهمیت تاریخی نقش رستم موضوعی است که میتواند نشان دهد وقوع فرونشست در این محدوده اتفاقی قابل چشم پوشی نیست. مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در گفتگویی با اشاره به اهمیت تاریخی این محوطه میگوید: اینکه داریوش به اندازه یک کتاب تاریخ ایران را روایت میکند و دو سند تاریخی نوشتاری ایران در محدوده نقش رستم وجود دارد، گواه جایگاه تاریخی این منطقه است. علیرضا عسگری چاوردی با اشاره به وجود سند جغرافیای- تاریخی ایران در دوران هخامنشی میگوید: در واقع در این سند محدوده حاکمیت قلمرو زمینی ایران ذکر شده و سند دیگر در نقش رستم ۵۰۰ سال بعد از هخامنشیان نقل شده است. وی تاکید میکند: این سند مرز ایران از فرات تا رود سیحون را نشان میدهد که در دوره ساسانی به خط یونانی نوشته اند. این دو سند که یکی به زبان پارسی هخامنشی و بابلی و دیگری به زبان پهلوی ساسانی و یونانی است، حد و مرز ایران واقعی و سند مالکیت ایران را نشان میدهد و از این دیدگاه، نقش رستم اهمیت بسیاری دارد. بیش از ۳۰۰ فروچاله و فرونشست در محدوده نقش رستم مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به اینکه در محدوده نقش رستم ۳۰۲متر فروچاله و فروشست اتفاق افتاده که در بارندگیهای اخیر آب گرفته است، تصریح میکند: این خطر جدی برای گردشگران است که به صورت موقت هرساله پر شده است. به گفته وی؛ در سطح نقش رستم اقداماتی انجام شده، اما بنیادی و زیربنایی نبود؛ در بارندگیهای اخیر نیز ۹ فروچاله در محدوده نقش رستم ایجاد شده که نگران کننده است. از نظر فرونشست، فروشست، از کار افتادن سیستمهای آبیاری نقش رستم، از کار افتادن حوضچههای آرامش و گسلهایی که وجود دارد مجموع مطالعات میان رشتهای گستردهای نیاز است که باید انجام شود. اگر نقش رستم مقاوم نشود، قدیمیترین سند جغرافیای تاریخی ایران از کعبه زرتشت فرومیریزد وی با اشاره به اینکه در نقش رستم نیاز به مرمت است، یادآور شد: در دوران هخامنشیان از ملات قیر مذاب استفاده شده و تمامی گسلها و حفرهها را پوشاندهاند که آب در آنها نفوذ نکند، اما به مرور زمان این ملات از بین رفته است و آب وارد آرامگاه میشود. وقوع این مسائل در نقش رستم اتفاق ناراحت کنندهای است؛ زیرا نقش رستم برای مردم و آیینهای مذهبی ایران و ایدئولوژی هخامنشی و داریوش به اندازه یک کتاب است. کعبهٔ زرتشت یک بنای سنگی چهارگوش و پلهداری در محوطهٔ نقش رستم در کنار روستای زنگیآباد شهرستان مرودشت استان فارس در ایران است. محوطهٔ نقش رستم علاوه بر بنای مذکور، یادمانهایی از ایلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را نیز در خود جای دادهاست. فاصلهٔ کعبهٔ زرتشت تا کوه، ۴۶ متر است و دقیقاً روبهروی آرامگاه داریوش دوم قرار دارد و شکلش مکعب مستطیل است و تنها یک در ورودی دارد. جنس مصالح این بنا از سنگ آهک سفید است و بلندی آن حدود ۱۲ متر، که با احتساب پلههای سهگانه به ۱۴٫۱۲ متر میرسد و ضلع هر قاعدهٔ آن، حدود ۷٫۳۰ متر درازا دارد. در ورودی آن به وسیلهٔ پلکانی سی پلهای از جنس سنگ به درون اتاقک آن راه مییابد. قطعه سنگها به صورت مستطیلی شکل است و بدون استفاده از ملات، روی هم گذاشته شدهاند که اندازهٔ سنگها از ۰٫۴۸×۲٫۱۰×۲٫۹۰ متر تا ۰٫۵۶×۱٫۰۸×۱٫۱۰ متر متفاوت است و با بستهای دُمچلچلهای به هم وصل شدهاند. این بنا در دورهٔ هخامنشی ساخته شده و از نام بنا در آن دوران اطلاعی در دست نیست، اما در دورهٔ ساسانی آن را بُن خانک مینامیدند؛ نام محلی این بنا نیز، کُرنایخانه یا نقارهخانه بوده و اصطلاح کعبهٔ زرتشت در دوران اخیر و از حدود قرن چهاردهم میلادی به این بنا اطلاق شدهاست.
|