اردیبهشت امسال، علیرضا عسگری؛ مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در توضیح فاجعه‌ای که بر سر نقش رستم آمده، اعلام کرد: «در محدوده نقش رستم ۳۰۲ متر فروچاله و فروشُست اتفاق افتاده که در جریان بارندگی‌های اخیر دچار آبگرفتگی شده. در سنوات قبل، طی اقداماتی که البته بنیادی و زیربنایی نبود، این فروچاله‌ها به صورت موقت پر می‌شد، اما با این حال، یک خطر جدی برای گردشگران محسوب می‌شود علاوه بر اینکه در بارش‌های اخیر هم ۹ فروچاله و فروشست جدید در محدوده نقش رستم ایجاد شده است.»

به گزارش اعتماد، عسگری در گفتگو با رسانه‌ها ضمن تاکید بر ارزشمندی تاریخی نقش رستم به عنوان بخشی از شهر باستانی «پارسه» اعلام کرد که اهمیت این محوطه باستانی به سبب مستند‌سازی حدود و ثغور جغرافیای مرز‌های زمینی ایران از فرات تا رود سیحون است و یادآور شد بلایی که امروز در نقش رستم شاهدیم، محصول اتفاقات کوتاه‌مدت نیست، بلکه فرونشست سنواتی باعث چنین فاجعه‌ای شده است.

عسگری تاکید کرد که محدوده نقش رستم شامل ۲۳ اثر تاریخی و ارزشمند است و به همین سبب، مرمت یک منطقه وسیع باید در دستور کار قرار بگیرد.

به گفته مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، در دوران هخامنشیان تمام گسل‌ها و حفره‌ها برای جلوگیری از نفوذ آب با استفاده از ملات قیر مذاب پوشانده شده، اما به مرور زمان این ملات از بین رفته و آب وارد آرامگاه شده است. مشکل اصلی، سرنوشت گره خورده مرمت این محوطه باستانی به اعتبارات است.

چنانکه عسگری می‌گوید برای رفع مشکلات فرونشست در نقش رستم باید حداقل ۵۰میلیارد تومان بودجه صرف شود و ضرورت دارد که پروژه مرمت و استحکام‌بندی از خرداد امسال آغاز شود و در صورت هرگونه تاخیر در پروژه مرمت این محدوده باستانی، «در بارندگی‌های بعدی اطلاعات تاریخی و نوشته‌های حک شده بر کعبه زرتشت (بنای مستقر در محوطه نقش رستم) که در واقع، همان سند جغرافیای تاریخی و تعیین مرز‌های زمینی ایران است از بین خواهد رفت.»

چرا بقای «نقش رستم» مهم است؟

محوطه نقش رستم در ۶ کیلومتری «تخت جمشید» قرار گرفته و به واسطه وجود آرامگاه چهار پادشاه هخامنشی و همچنین بنای «کعبه زرتشت»، ارزش تاریخی دارد. این محوطه بیش از ۳۲۰۰ سال قدمت تاریخی دارد، چون در این محوطه که در دامنه کوه رحمت واقع شده، آثار و نقش برجسته‌هایی از دوره عیلامی هم به دست آمده است. دامنه کوه رحمت در محوطه نقش رستم، شامل دو دیواره به ارتفاع حدود ۶۰ متر است که یکی از دیواره‌ها، باریک‌تر و تقریبا روبه‌روی مسیر ورود به محوطه است، اما دیواره دیگر، عریض‌تر و عمود به دیواره باریک‌تر است. آرامگاه خشایارشا (پنجمین پادشاه هخامنشی، پسر داریوش اول و نوه کوروش - بنیانگذار سلسله پادشاهی هخامنشی) در نقش رستم، در همین دیواره باریک است و سپس به ترتیب، مقابر داریوش اول (ملقب به داریوش بزرگ و چهارمین پادشاه هخامنشی).

اردشیر اول (پسر خشایارشا و ششمین پادشاه هخامنشی) و داریوش دوم (پسر اردشیر اول و نهمین پادشاه هخامنشی) در دیواره عریض‌تر ایجاد شده در حالی که هر آرامگاه ۲۶ متر از سطح زمین فاصله دارد. نمای بیرونی هر چهار آرامگاه به شکل چلیپاست و اطراف ورودی آرامگاه‌ها با نقوش برجسته از متوفیان و اهورامزدا و نوشته‌هایی به زبان‌های باستانی مزین شده است. چند متر پایین‌تر و به موازات ضلع پایینی نمای بیرونی آرامگاه‌ها، کتیبه‌هایی بر دامنه کوه حجاری شده که مضمونی مشترک از پیروزی‌های سپاه هخامنشی و ساسانی بر دشمنان دارد. نقش رستم از آن بنا‌هایی است که عظمتی خیره‌کننده دارد و با توجه به زمان ایجاد این مجموعه (حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) اولین سوال در ذهن هر بیننده این است که «زمانی که از نردبان و آسانسور و جرثقیل و تجهیزات مکانیزه و ابزار پیشرفته خبری نبود، چطور بنا‌ها و نقش‌هایی چنین باشکوه و با این دقت و تناسب و معماری بی‌نقص، بر سینه سنگ و صخره تراشیده و حفر شد و تا امروز هم پابرجاست؟»